W opowiadaniu Borgesa „Nieśmiertelny” z tomu „Historie prawdziwe i wymyślone” – bohater – rzymski żołnierz epoki Dioklecjana, Marcus Flaminius Rufus, odnajduje zaginione i opuszczone miasto i rzekę, której wody dają nieskończone życie. Nad jej brzegiem mieszkają Troglodyci (wśród nich sam Homer) – ludzie, którzy żyjąc nieskończenie długo, powoli zapominając i tracąc wszelkie oznaki inteligencji, doprowadzają się do postaci najbardziej prymitywnych zwierząt.

Wydawało mi się to kiedyś bardziej wymyślone niż prawdziwe, ale tylko do czasu. Ostatnie lata przynoszą coraz bardziej zaskakujące oznaki, że ludzkość niekoniecznie musi iść wyłącznie do przodu, ale że możemy się cofać w rozwoju i to nawet w szybkim tempie. Są już badania poziomu inteligencji wśród młodzieży (w całej Europie), pokazujące gwałtowny spadek IQ. Zresztą, że jest coraz gorzej można stwierdzić gołym okiem, jeśli tylko ogląda się codziennie wiadomości albo słucha kolejnych sporów i dyskusji politycznych. Wiemy, że coraz gorzej… i nawet chyba wiemy dlaczego.

Jedna z teorii o rozwoju człowieka twierdzi, że kluczowy postęp nastąpił, ponieważ nasi homoidalni przodkowie musieli dużo biegać w pogoni za zwierzyną w czasach paleolitu, a to przynosiło przegrzanie zwojów mózgowych i coraz więcej kłębiących się w głowie myśli. A co, jeśli odwrócimy ten proces? Jeśli w każdym momencie będzie tylko łatwiej i prościej, jeśli nie będziemy musieli się wysilać, a każdą podpowiedź przyniesie nam… sztuczna inteligencja? To chyba dzieje się właśnie teraz, a więc przyspieszona odwrotna rewolucja (w kierunku Troglodytów), która pojawiła się wraz z pojawieniem się telefonów komórkowych, zaawansowanej komunikacji i (szczególnie!) wszechobecnej sztucznej inteligencji.

Lista numerów

Na początek przyszły same telefony komórkowe i komunikacja z dowolnego miejsca. Popatrzmy na filmy z lat 50., 60., 70.,  czy nawet 80. Tam wszędzie ludzie umawiali się na mieście (o danej godzinie) i (jak to możliwe?) spotykali się bez problemu. Nie mieli przecież komórki i nie mówili „że już właśnie się zbliżam” albo będę za 15 minut w innym miejscu – ale potrafili spotkać się jak było to zaplanowane, a potem jeszcze na dodatek rozmawiać ze sobą przez więcej niż 5 minut i to bez ekranu smartfona. Zadziwiające, ale tak było, a dziś nagle zgubiliśmy umiejętność spotykania się na mieście bez komórki.

A lista numerów? Pamiętam jeszcze w czasach telefonów stacjonarnych (i komunikacji po drucie), że znałem wszystkie telefony – od standardowych alarmowych, poprzez prognozy pogody i zgłoszenia awarii do niezliczonych numerów znajomych (bliższych i dalszych), ale też i ciotek, wujków, babci i dalszej rodziny. Dziś pamiętam jeden (ten najważniejszy, żony) i częściowo swój własny (ale tu też mogę się pomylić). Można powiedzieć, że postęp, bo nie musimy się wytężać i ćwiczyć pamięci. A efekty widoczne są od razu w kolejnym pokoleniu…

Kolejny krok to poruszanie się w terenie i nawigacja. Nikt już nie pamięta, ale kiedyś było coś, co też nazywało się mapy, tylko było drukowane na papierze. Mapę trzeba było rozwinąć, przeanalizować, zaplanować trasę, a potem na bieżąco korygować samą podróż. Wszyscy podróżujący po USA niech wyobrażą sobie, że można było znajdować drogę wśród plątaniny autostrad, zjazdów, większych i mniejszych ulic i to patrząc na mapę (była ona standardowa dla całych USA w postaci małej książeczki formatu A3). Ale dzięki temu w jakiś magiczny sposób nabierało się orientacji w terenie, widziało się więcej (charakterystyczne znaki), umiało się wykorzystywać słońce (kierunki świata), a w najgorszym wypadku pytało się miejscowych o drogę (choć to raczej kobiety). Dziś cała umiejętność czytania map i samej nawigacji jest czymś zapomnianym jak sztuka pisania romantycznych listów (tak, kiedyś też to się robiło). Za pomocą Google Maps dotrze się wszędzie i w każdym najbardziej zapomnianym zakątku świata. Tylko co, jeśli nie ma zasięgu albo samego telefonu komórkowego czy samochodowej nawigacji?

Czytanie przywilejem elity

Szybko poszło to dalej, bo nie tylko nie czytamy już map, ale nie czytamy w ogóle. Świat Instagrama czy Tik Toka preferuje obrazki, piktogramy i w pewien sposób jest przerażający, jak futurystyczne życie z książki „Fahrenheit 451” Roya Bradbury’ego (chciałbym polecić przeczytanie książki, ale większość ludzi nie będzie chciała czytać). Tam totalitarny system ogłupiał społeczeństwo, zabraniało się właśnie słowa pisanego (i książek), a komunikację sprowadzało do komiksowych obrazków – okazuje się, że nie potrzeba żadnych tyranów, bo tyranię sobie wprowadzimy sami.

Niestety „Fahrenheit 451” chyba nie istnieje w formie komiksu – co najwyżej można obejrzeć sobie film (ten ostatni, nowy jest słaby, bardziej polecam coś z lat 60., ale przecież po starocie nikt nie sięga…). Nie umiemy więc czytać i nie umiemy liczyć (po co są automatyczne kasy i informacje ile wydać reszty – po co umieć odejmować i dodawać), zresztą nawet kasy też są niepotrzebne – nasz telefon załatwi wszystko i nawet nie będziemy umieli przeczytać ile mamy na koncie – tylko buźka (zielona uśmiechnięta, żółta i czerwona wykrzywiona) powie nam, czy możemy jeszcze coś kupić czy nie.

Za chwilę będzie gorzej, bo wszechwładne osiągnięcia IT i sztucznej inteligencji dalej czynią nasz świat lepszym, łatwiejszym i prostszym (a nas czynią głupszymi). Nie mówię już o nauce języków obcych (po co, skoro są automatyczne translatory i nawet rozpoznawanie mowy, a za chwilę każdy będzie miał certyfikat C2 z kilkudziesięciu języków w swoim smartfonie).

Popatrzmy więc na ostatnią „wielką umiejętność” – prowadzenie samochodu. Właściwie po co tworzyć wielki problem z prowadzeniem (i wielkie zagrożenie na drodze), kiedy sztuczna inteligencja włączy pojazdy autonomiczne. To już dziś możliwe i na dobrym poziomie – samo powszechne wprowadzenie automatycznego prowadzenia zatrzymują jeszcze chciwi prawnicy, szukający łatwych możliwości oskarżenia korporacji samochodowych i informatycznych za potencjalne i hipotetyczne wypadki. Po co mamy szukać nowych dróg (i błądzić), kiedy wystarczy tylko podać cel (AI automatycznie przetworzy dane i zabierze nas w podróż).

Iluzja pracy

Ten czas (automatycznego prowadzenia) możemy wykorzystać na przykład na zakupy (ale po co wybierać, AI zna twoje preferencje i zrobi codzienny automatyczny koszyk zakupowy, w którym są zarówno produkty niezbędne, ale i niespodzianki – coraz popularniejsza opcja „Zaskocz mnie”). Chyba też nie trzeba się martwić o wybór partnerów – IT wie lepiej i zaplanuje zarówno okazjonalny seks, jak i partnerkę/partnera na całe życie. A następnie również wychowanie dzieci (cały program z oprogramowaniem) i domowe zwierzęta (zresztą taniej i lepiej wyjdą wirtualne).

W końcu ostatnim akordem będzie sama praca – albo jej iluzja – nic nie trzeba robić, a wystarczy płaca minimalna. Dzięki temu będziemy mieli o wiele więcej wolnego czasu i będziemy mogli zrealizować nasze marzenia, czyli jeszcze więcej oglądania kotków w internecie, wysyłania memów i ikonek (predefiniowanych) do znajomych (w większości wirtualnych) i najwyżej jakiś serial (coraz głupszy, bo i tak nie łapiemy akcji).

A za chwilę… zanik inteligencji i Troglodyci oraz zataczające kręgi koło czasu. Sztuczna inteligencja w swojej słodkiej zemście doprowadzi nas do poziomu prehistorycznego kalkulatora. Ale po co ja piszę takie pesymistyczne rzeczy, przecież i tak już nikt nie czyta wpisów na blogu  ani gazet (no chyba, że byłby to podcast albo może komiks).


Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_edit_lock is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_thumbnail_id is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_edit_last is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_yoast_wpseo_focuskw is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_yoast_wpseo_linkdex is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_yoast_wpseo_content_score is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_yoast_wpseo_estimated-reading-time-minutes is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$obrazek_wyrozniajacy is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_obrazek_wyrozniajacy is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_author is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$galeria is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_galeria is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$link_obrazka_wyrozniajacego is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_link_obrazka_wyrozniajacego is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$thumbnail_video is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_thumbnail_video is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_yoast_wpseo_primary_category is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$post_views_count is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$post_date_gmt is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$comment_status is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$ping_status is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$post_password is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$post_name is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$to_ping is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$pinged is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$post_modified is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$post_modified_gmt is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$post_content_filtered is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$guid is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$menu_order is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$post_mime_type is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$comment_count is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$filter is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$status is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_edit_lock is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_thumbnail_id is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_edit_last is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_yoast_wpseo_focuskw is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_yoast_wpseo_linkdex is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_yoast_wpseo_content_score is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_yoast_wpseo_estimated-reading-time-minutes is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$obrazek_wyrozniajacy is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_obrazek_wyrozniajacy is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_author is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$galeria is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_galeria is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$link_obrazka_wyrozniajacego is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_link_obrazka_wyrozniajacego is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$thumbnail_video is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_thumbnail_video is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$_yoast_wpseo_primary_category is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$post_views_count is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$post_date_gmt is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$comment_status is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$ping_status is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$post_password is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$post_name is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$to_ping is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$pinged is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$post_modified is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$post_modified_gmt is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$post_content_filtered is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$guid is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$menu_order is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$post_mime_type is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$comment_count is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$filter is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71

Deprecated: Creation of dynamic property Timber\Post::$status is deprecated in /home/sarotaq/crn/wp-content/plugins/timber-library/lib/Core.php on line 71
Prof. Konrad Świrski Prof. Konrad Świrski  

Prezes Transition Technologies i wykładowca na Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej.