Na rynku VC panuje tradycyjna konkurencja i każdemu zależy, by to właśnie do niego trafiały najbardziej perspektywiczne spółki. Czasy funduszy z tzw. oportunistyczną strategią inwestycyjną, czyli takich, które inwestują we wszystko, co ma potencjał zwrotu, dawno się skończyły, ponieważ rynek się nasycił i podzielił na określone specjalizacje. Jest to korzystne dla każdej ze stron transakcji, ponieważ jeśli dany zespół ma wieloletnie doświadczenie, dajmy na to w MedTechu, będzie stanowił znacznie bardziej wartościowe wsparcie dla spółki, a sam będzie efektywniej oceniał szanse na sukces.

Biorąc pod uwagę formy finansowania, które może wybrać startup – począwszy od VC, poprzez bootstrapping, a kończąc na equity crowd fundingu – oraz szeroką gamę inwestorów, do których potencjalnie może się zgłosić, VC muszą dbać o to, by jak najwięcej spółek w pierwszej kolejności zgłaszało się właśnie do nich. Umiejętność zadbania o ten fakt świadczy o pewnej ekspertyzie, bowiem na etapie tzw. budowania potfela inwestycyjnego, czyli w czasie, gdy alokuje się zebrane środki, jest to klucz do sukcesu – im większe pole do wyboru, tym większa szansa na ciekawą spółkę.

Network to wciąż podstawa

Metod, za pośrednictwem których VC pozyskują spółki do deal flow jest cały szereg. Różnią się one efektywnością oraz nakładem pracy. Patrząc holistycznie na rynek, wciąż króluje szeroko rozumiany network, czyli rekomendacje z kręgu znajomych i najwięcej inwestycji trafia właśnie z tego kanału. Polecenia pochodzą od różnych osób z ekosystemu: są to bezpośrednio founderzy, w których fundusz już zainwestował lub był w trakcie procesu inwestycyjnego; aniołowie biznesu, którzy zdecydowali się zaangażować w spółkę na bardzo wczesnym etapie; fundusze mające inną specjalizację, inwestujące na innym etapie (wcześniejszym bądź późniejszym) lub też takie, które etap inwestycyjny mają już za sobą.

W dalszej kolejności są różnego rodzaju doradcy: od prawników, przez spółki zajmujące się profesjonalnie pozyskiwaniem kapitału, po mentorów z różnych programów akceleracyjnych. Grono to może być niezwykle pojemne, dlatego w branży VC tak bardzo ważne są kontakty, a jednocześnie renoma funduszu, bo inaczej nikt nie decydowałby się go polecać. W Polsce można zgłosić się do VC z marszu, czyli po prostu napisać mejla, natomiast w Stanach Zjednoczonych część inwestorów wymaga rekomendacji od kogoś z własnego środowiska – w innym przypadku nie będzie nawet analizował danego przedsięwzięcia. Niezależnie od okoliczności, jeśli mamy możliwość, by ktoś zrobił nam intro do partnera VC – zawsze warto z tego skorzystać, bo to podnosi wiarygodność.

Artykuł Jak najciekawsze startupy trafiają do funduszy VC? pochodzi z serwisu CRN.

„Po rekordowym roku rekordowy kwartał. Jest się czym chwalić, bo rośniemy znów o ponad 25 proc., a wynikowo o 40 proc.” – cieszy się Jakub Skałbania, założyciel Netwise. „Strategia, którą przyjęliśmy 1,5 roku temu się sprawdza i działa. (…) Mianowicie, przy każdym projekcie patrzymy na ‘Project Payout’. To taka metryka, którą sobie stworzyliśmy, a która opiera się o 4 filary: nie zaczynamy projektu, kiedy nie widać jak miałby przełożyć się na wartość dla Klienta i rozwój Klienta (…); w każdym projekcie dbamy, żeby nasi ludzie nie byli zmęczeni, zdenerwowani i nie musieli siwieć przez zachowanie Klienta; każdy projekt musi mieć określony zysk; mamy jasno określony segment docelowych Klientów. (…) Nie chcemy rosnąć za wszelką cenę, żeby chwalić się w gazetach ‘miliardem’ przychodu, ciągnąc po ziemi zyskiem, albo jeszcze gorzej – finansować się inwestycjami funduszy, jadąc na stratach. Nie chcemy męczyć ludzi, bo warto jeszcze ‘dopchnąć jakiś projekt’, bo handlowcy mają quote’y. I nie chcemy, żeby Klienci tracili kasę na bezsensowne wdrożenia. Raczej uczciwie mówimy nie – jest dużo firm łasych na ‘złe’ przychody”. Bo pić i pracować to trzeba umieć!

”Polityka jako pierwsza powinna wykorzystywać zarówno dostępną wiedzę, jak i historię, aby nie powtarzać tych samych działań z góry wiadomym skutkiem” – podkreśla Andrzej Sadowski, prezydent Centrum im. Adama Smitha. I kontynuuje: „Tak zwany dochód gwarantowany był powszechnie stosowany w czasie funkcjonowania Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej, w której obowiązywała zasada, że ‘czy się stoi, czy się leży – 2 tysiące się należy’. Jeżeli, co do zasady, była ona słuszna, to PRL i jego rząd nie powinien nigdy upaść, kontrolując w 1989 roku 99 proc. powierzchni handlowych i 95 proc. obrotów. Logika tzw. dochodu gwarantowanego zapewne doprowadziłaby do wyjaśnienia powodów upadku PRL tym, że nie kontrolował źródeł zaopatrzenia chociażby w żywność, gdyż przeważało rolnictwo prywatne, którego nie rozkułaczono w stosownym czasie tzw. błędów i wypaczeń. Zamiast tworzyć historię przyszłości próbuje się obywateli Polski za sprawą ograniczeń prawnych destabilizujących życie i przedsiębiorczość z jednej strony oraz owocami z zatrutego drzewa z drugiej, zepchnąć z drogi szybkiego ruchu, która jest nawet jak na warunki europejskie imponująco cyfrowa”. A mogłaby być taka na skalę światową, gdyby kolejne rządy nie uszczęśliwiały nas na siłę.

Leszek Ślazyk, redaktor naczelny portalu Chiny24.com w nowym przeglądzie wydarzeń za Wielkim Murem informuje o tym, że: „lockdown w kwietniu ‘zrolował’ chińską gospodarkę – Chińczycy skupią się teraz na sobie, siebie będą traktować jako priorytet na przykład w zakresie dostaw; bezrobocie w miastach przekroczyło poziom 6,1 proc. (rekord), w grupie wiekowej od 16 do 24 lat bezrobocie wynosi 18,2 proc.; inflacja ‘skoczyła’ do poziomu 2,1 proc. (styczeń-luty poniżej 1 proc.); nagle wzrósł import węgla – Chiny zapewne spodziewają się większych turbulencji na rynkach surowców energetycznych (i nie tylko tu – Chiny robią zapasy zbóż); CATL uzyskał pierwszy na świecie certyfikat bezpieczeństwa baterii samochodowych; pomyślnie zakończył się pierwszy testowy lot nowego chińskiego śmigłowca AC313A – Chiny uniezależniają się i tu od świata; świat za to wręcz odwrotnie – chińskie stocznie to już ponad 60 proc. światowych zamówień na nowe statki; na rynku pracy pilnie poszukiwani są: specjalista ds. marketingu sieciowego, kelner, sprzedawca, mechanik samochodowy, ochroniarz, specjalista obsługi klienta, kurier, sprzątacz, pakowacz”. Czyli jednak trzymają się mocno.

„Czy sam fakt włamania się przez hakera do bazy danych stanowi bezprawne udostępnienie mu tych danych przez administratora? Tak stwierdził dziś WSA” – informuje Paweł Mielniczek, CEO Get Compliant. „Zdaniem WSA i prezesa UODO, włamanie się do danych, które przetwarzane są w imieniu administratora (bez jakiegokolwiek zbadania adekwatności zabezpieczeń oraz roli podmiotu przetwarzającego), powoduje naruszenie przez administratora art. 6 ust. 1 RODO, tzn. udostępnienie danych osobowych bez podstawy prawnej na rzecz osób trzecich (a więc włamywacza). (…) WSA nie przekonały dziś argumenty, że: do naruszenia (wycieku) doszło po stronie procesora i to nie w wyniku zaniedbań po jego stronie, ale w wyniku błędu (literówki) popełnionego przez pracownika procesora, który od dawna prawidłowo konfigurował zabezpieczenia; nawet jeśli procesor ujawniłby hakerowi dane, to nie można stwierdzić, że tego naruszenia dokonał administrator (art. 28 ust. 10 RODO stanowi, że w razie naruszenia RODO procesor staje się administratorem i tak należało oceniać jego postępowanie); sam fakt włamania się przez hakera do danych nie stanowi udostępnienia mu danych przez administratora, ale naruszenie ochrony danych w rozumieniu art. 4 pkt 12 RODO; aby stwierdzić bezprawne przetwarzanie danych, należałoby przynajmniej stwierdzić ich nieodpowiednie zabezpieczenie, podczas gdy prezes UODO w ogóle nie zbadał sposobu zabezpieczenia danych, co zresztą sam wprost przyznał; udzielenie upomnienia jest bezpodstawne w sytuacji, gdy prezes UODO w ogóle nie wskazał, co administrator mógł zrobić, aby zapobiec naruszeniu lub co powinien zrobić, aby usunąć niezgodność lub jej skutki”. Ręce opadają.

Krzysztof Staniec, Key Account Manager w Canonie, podaje za Goldman Sachs, że hossa na giełdach metali spowoduje skokowy wzrost cen baterii do samochodów elektrycznych. „Cena magazynowania 1 kWh w bateriach pojazdów ma się wywindować do poziomu nawet 184 dol. w 2025 r., czyli o 84 proc. w stosunku do dzisiejszych cen. Do tego EU wymaga wprowadzenia dwóch nowych podatków dotyczących pojazdów spalinowych: jednorazowego za rejestrację oraz cyklicznego, za korzystanie. To spowoduje wykluczenie motoryzacyjne większości społeczeństwa. Pozostanie komunikacja publiczna. Zmierzamy prosto do krajobrazu miast chińskich sprzed 50 lat. Miliony rowerów na ulicach”. Jak czytamy w jednym z komentarzy: „auta na talony dla zasłużonych i wyjątkowo bogatych. Społeczeństwa tego nie wytrzymają”. Ech, a mieliśmy być drugą Japonią, a co najmniej Irlandią…

Artykuł LinkedIn Park pochodzi z serwisu CRN.

Kim jest i po co komu angel?  

Rynek Venture Capital ma się w Polsce świetnie – bije rekord za rekordem w różnych kategoriach. Pytanie, które rodzi się wręcz automatycznie: „po co komu angel?”. Z praktycznego punktu widzenia większość VC chce inwestować najwcześniej na etapie seed. Wymaga, by było już gotowe MVP, a idealna w duecie jest również pierwsza trakcja, która uwiarygadnia model. Biorąc pod uwagę obecne stawki programistów, relatywnie szybko w startupach tworzy się luka kapitałowa i to jeszcze na etapie pre-seed. Skończyły się oszczędności i środki zebrane od rodziny i znajomych, natomiast dla VC wciąż za wcześnie. Wtedy często pojawia się angel.

Ile inwestuje angel? Komisja Europejska w jednym z raportów pokazuje ciekawe dane: mediana ticketu wynosi 30 tysięcy euro, 10 proc. wszystkich inwestycji przekroczyła pułap 200 tysięcy euro, natomiast 2 proc. oscyluje wokół 1 miliona euro. Co ciekawe, w USA są to częściej znacznie mniejsze kwoty, podobnie jak w Polsce, gdzie osobiście spotykam się najczęściej z przedziałem od 20 tysięcy do 100 tysięcy złotych.

Aniołami najczęściej są przedsiębiorcy, czasem C-level dużych firm. Chcąc inwestować seryjnie, mając środki na follow-on rounds i jednocześnie stosując dywersyfikację w swoich portfelach inwestycyjnych, gdzie 10–30 proc. będą stanowić inwestycje ryzykowne (np. startupy), trzeba mieć po prostu na to środki.

Kiedy pryska czar

Problemy z aniołami często zaczynają się na bardzo wczesnym etapie. Po zaprezentowaniu projektu i wstępnych rozmowach o współpracy pojawia się kluczowy moment – ustalenie warunków brzegowych. Już tutaj z reguły widać, z kim mamy do czynienia.

Pierwszą kwestią są uprawnienia danego inwestora, czyli to, jak głęboka ma być jego ingerencja w spółkę. Rozsądny business angel postawi pewne wymagania, jednak pozwoli founderom działać. Czerwona lampka powinna pojawić się w momencie, gdy za relatywnie niewielkie pieniądze zaczynają się pojawiać zapisy, które wykraczają poza te, które są standardowo stosowane przez fundusze venture capital.

Przykłady? Jednoosobowa reprezentacja w zarządzie, czyli możliwość swobodnego podejmowania decyzji na poziomie CEO i to bez konsultacji z nim, pełny dostęp do rachunku bankowego z możliwością dokonywania transakcji, pisemna zgoda anioła na niemal każde działanie operacyjne w spółce, a na koniec preferencyjne warunki wyjścia i dyskonto do wejścia przy kolejnej rundzie.

Dlaczego tego typu zapisy są tak ważne? Po pierwsze mogą one umożliwić przejęcie kontroli nad spółką. W momencie, gdy będzie działo się źle lub anioł będzie miał inną wizję, może sabotować founderów i działać po swojemu. Po drugie, tego typu konstrukcja uniemożliwia właściwie pozyskanie drugiej rundy bez uprzedniego wyczyszczenia patologicznych zapisów, na co często anioł nie chce się zgodzić, bo dlaczego ma oddawać coś, co już wynegocjował.

Po trzecie to, że ktoś zgodził się na taki układ oznacza, że albo był zdesperowany, albo nie wiedział, w co się pakuje – każdy wariant daje co najmniej pomarańczowe światło dla kolejnego inwestora.

Przedsiębiorca a inwestor

Może wydawać się to nieco niejasne, natomiast bycie przedsiębiorcą a inwestorem to dwie różne role. Dwa odrębne zakresy kompetencji, które mogą się przenikać i uzupełniać – jednak wcale nie muszą. To, że ktoś zbudował świetną firmę, którą sprzedał za setki milionów złotych, wcale nie oznacza, że będzie potrafił zbudować drugą, a tym bardziej, że będzie w stanie wesprzeć kogoś jako inwestor.

Przykładowo – archetypiczny „pan Kazimierz” dorobił się na transformacji gospodarczej. Zbudował dwie fabryki, do dziś pozostając w branży przemysłowej. W jego firmach panuje monarchia absolutna – jako despota zarządza twardą ręką. Finansowo ma się bardzo dobrze, bo koniunktura sprzyja. Dowiaduje się o startupach, zaczyna interesować się tematem, ogląda pierwsze pitch decki. Ocenia je zgodnie ze swoją intuicją – nie ma sprecyzowanych kryteriów inwestycyjnych. Podejmuje decyzję – inwestuje.

Początkowo jest bierny, później zaczyna się niepokoić, kiedy nie widać obiecywanych złotych gór, uniesiony ego i emocjami zaczyna się rządzić w spółce. Pokazuje founderom, gdzie ich miejsce. Resztę historii wystarczy sobie dopisać.

Przedsiębiorczość jest najlepszym możliwym fundamentem do inwestycji, jednak potrzebna jest tu pewna ewolucja. Umiejętność patrzenia z dystansu, godzenie się z porażkami, znajomość rynku, specyfika startupów i ich krzywa rozwoju, ustalone kryteria inwestowania, określony moment wyjścia itd. Te wszystkie rzeczy wymagają doświadczenia, więc zanim śpiewającym krokiem pobiegnie się do notariusza podpisać umowę, warto trzy razy zastanowić się, kto i na jakich zasadach ma zostać udziałowcem oraz jak wysokie jest ryzyko związane z tym kapitałem.

Szymon Janiak  

Autor jest współtwórcą i partnerem zarządzającym funduszu venture capital czysta3.vc

 

  

Artykuł Czy business angel to dobra droga dla startupu? pochodzi z serwisu CRN.

Szymon Janiak Z każdym z wymienionych przeze mnie błędów zetknąłem się osobiście. Listę opracowałem i opublikowałem nie dla samej krytyki, ale żeby ci, którzy chcą się uczyć na błędach, łatwiej je dostrzegli. Uważam, że polski rynek VC rozwija się w dobrą stronę, ale trzeba uświadamiać zarówno inwestorów, jak i founderów, co jest dla nich dobre, a co złe. Z korzyścią dla wszystkich.

A nie lepiej skoncentrować się na prowadzeniu funduszu, korzystając z błędów innych, zamiast wytykać je palcami i samemu narażać się na krytykę?

Za wsadzanie kija w mrowisko już nie raz dostałem po głowie. I to zarówno od zarządzających funduszami, jak i founderów. Spójrzmy jednak na to z innej perspektywy: analizuję około 1300 spółek rocznie, inwestując w jedynie dziesięć z nich. To oznacza, że zostaje 1290, którym odmówiłem finansowania. Czy ich founderzy są szczęśliwi z tego powodu? Oczywiście nie, ale czy to znaczy, że mam zmienić zasady działania, żeby się wszystkim podobać? W tym biznesie z definicji trzeba mieć grubą skórę. A wracając do pytania, to kiedy ja zaczynałem działać na rynku VC, brakowało mi informacji o jego jasnych i ciemnych stronach. Musiałem się uczyć na własnych błędach, a nie cudzych. Dlatego teraz, korzystając ze zdobytego doświadczenia, chcę edukować inwestorów i founderów. A przy okazji, dzięki temu, że promuję dobre standardy, ludzie wiedzą, czego mogą ode mnie oczekiwać, co ułatwia mi pozyskiwanie ciekawych projektów, zbieżnych z moimi wartościami.

Na co szczególnie warto zwrócić uwagę, jeśli chodzi o te ciemne strony?

Chociażby na to, że nie wszystkie fundusze powstały po to, aby zarabiać pieniądze dla inwestorów. Dotyczy to zwłaszcza funduszy publiczno-prywatnych. Wielokrotnie spotykałem się z sytuacją, że ich zarządzający myślą głównie o swoim interesie, a pozostałe dwie strony tego układu, czyli finansujący fundusze inwestorzy oraz będący ich odbiorcami founderzy startupów nie mają dla nich znaczenia.

A jak to powinno wyglądać w idealnym świecie?

W idealnym świecie obowiązuje zasada win-win-win. W sytuacji, gdy spółka się rozwinie i zacznie zarabiać pieniądze, to powinni z nich korzystać przede wszystkim founderzy, następnie inwestorzy, a na koniec osoby zarządzające funduszami. Tak, aby wszyscy byli zadowoleni. Jednak w realnym życiu bardzo dużo, bo kilkadziesiąt procent funduszy nigdy nie zwraca inwestorom powierzonego im kapitału.

Ryzyko jest duże, ale zarobki, jeśli się pojawią, mogą być zaskakująco wysokie. Na tym to polega.

W rzeczywistości to ciężki kawałek chleba, bo jeżeli przykładowo fundusz ma 40 milionów złotych kapitalizacji, to najpierw trzeba odzyskać te pieniądze – głównie na kolejnych tzw. exitach. Najczęściej będzie to sprzedaż startupu jakiejś większej spółce lub debiut giełdowy. Dopiero po latach, z nadwyżki powyżej tych 40 przykładowych milionów, fundusz dostaje swoje 20 do 30 procent, które trzeba jeszcze podzielić pomiędzy dwóch, trzech partnerów funduszu.

Ile lat trwa taki proces inwestycyjny w przypadku jednego funduszu?

Przeciętny czas życia funduszu to jest osiem do dziesięciu lat. Przez pierwszą połowę tego okresu trwa budowanie portfela spółek, a później następuje wychodzenie z kolejnych inwestycji. Tak naprawdę więc najczęściej dopiero po dziesięciu latach zarządzający funduszami mogą na tym zarobić lub nie. To okres na tyle długi, że część z nich zaczyna wątpić w to, czy ma to sens, czy dowiozą wynik, czy aby nie okaże się, że po dekadzie ciężkiej pracy nic z tego nie będzie. A to z kolei może rodzić określone oczekiwania, niekoniecznie zgodne z wolą inwestorów.

Artykuł Nie szukam jednorożców pochodzi z serwisu CRN.

Chińczycy nie gęsi i też swój (chiński) ład mają. Szczegółami podzielił się ze społecznością LI Leszek Ślazyk, redaktor naczelny portalu chiny24.com. „Otóż w mieście Chengdu lokalne władze postanowiły wspomóc lokalny biznes po dwóch latach od wybuchu pandemii. Wprowadzono pakiet 30 form pomocy, przykładowo: przedsiębiorstwa małe i mikro będą zwolnione z opłat za wynajęcie lokali od trzech (wszystkie bez wyjątku) do sześciu miesięcy (tam, gdzie wystąpiły przypadki zakażeń wirusem), a dodatkowo, w zależności od osiąganych zysków (od 1 mln do 3 mln RMB, czyli od około 672,6 tys. do 2,017 mln zł) będą objęte obniżoną stawką podatku dochodowego od 12,5 proc. w górę (z obowiązującego dolnego progu 25 proc.); małe i mikrozakłady produkcyjne będą mogły opóźnić płatności podatków i innych zobowiązań wobec skarbu państwa o 6 miesięcy; średnie, małe i mikroprzedsiębiorstwa usługowe, sprzedaży hurtowej i detalicznej, małe restauracje, firmy kurierskie, turystyczne mogą otrzymać subwencję w wysokości do 3 mln RMB (około 2,01 mln zł), jeśli przekroczą po raz pierwszy w swojej historii określone progi przychodów”. Chęci jak widać dobre, byle nie skończyło się, jak w Szanghaju.

„Słusznie w dzisiejszym ‘Dzienniku Gazecie Prawnej’ red. Sławomir Wikariak podniósł alarm w sprawie zagrożeń dla ochrony danych osobowych i prawa do prywatności w zintegrowanej platformie analitycznej” – informuje w swoim wpisie prof. Grzegorz Sibiga, adwokat w kancelarii Traple, Konarski, Podrecki & Partners. „Większości ta nazwa jeszcze niewiele mówi, ale to największe, z jakim się spotkałem, przedsięwzięcie rządowe służące do łączenia z różnych zasobów i analizowania w jednym miejscu danych osobowych w ogólnie sformułowanym celu ‘analiz wspomagających tworzenie kluczowych polityk publicznych’. Potencjalnie każdy zasób informacyjny podmiotu publicznego w Polsce może zostać w drodze rozporządzenia przekazany na potrzeby platformy zarządzanej przez ministra właściwego do spraw informatyzacji. (…) Platformę ma zasilić 16 centralnych podmiotów publicznych (np. ZUS, NFZ, Minister Zdrowia, GUS) danymi z kluczowych zasobów informacyjnych w państwie. Mimo że ustawa przewiduje pseudonimizację udostępnianych danych osobowych, to według projektu wraz z PESEL ma zostać przekazane na potrzeby platformy aż 59 kategorii danych (od stanu cywilnego i dochodu aż do szczegółowych informacji o zachorowaniu na COVID)”. Hmm, jak to kiedyś wycieknie…

Łukasz Bonczek, Kierownik Zespołu Analiz Projektów Sprzedażowych w Exatelu, podał za Akademią Wywiadu, że „niemiecki Federalny Urząd Kryminalny Bundeskriminalamt (BKA) ogłosił oficjalne usunięcie Hydry, największego na świecie bazaru w Darknecie. W trakcie przeprowadzonych działań skonfiskowano też 23 mln dol. w bitcoinach. Zamknięcie Hydry zawdzięczamy szeroko zakrojonej operacji śledczej prowadzonej we współpracy z amerykańskimi organami ścigania od sierpnia 2021 r. Uruchomiona w 2015 roku Hydra była rosyjskojęzycznym bazarem działającym w darknecie, znanym przede wszystkim z handlu narkotykami, fałszywymi dokumentami i skradzionymi kartami kredytowymi. Upadek Hydry to efekt szerszych działań organów ściągania, w ramach których zamknięto m.in. UniCC, Canadian Headquarters, Ferum Shop, Sky-Fraud”. Dodajmy, że według niemieckich śledczych Hydra tylko w ciągu pierwszych trzech miesięcy 2022 roku miała obroty w wysokości 424,2 mln dol. Twórcy tej platformy wykorzystywali mikser kryptowalut Bitcoin Bank, który „zaciemniał” wszystkie transakcje cyfrowe dokonywane na platformie.

Szymon Janiak, Managing Partner w funduszu czysta3.vc, na przykładzie z życia wziętym potwierdził prawdziwość powiedzenia o dobrych chęciach, którymi piekło jest wybrukowane. „Prawnik zrujnował mi inwestycję, w której byliśmy już dogadani z founderem. Ustaliliśmy wszystkie szczegóły współpracy biznesowej, które były kluczowe – wycenę spółki, nasze uprawnienia w firmie, kluczowe klauzule typu tag czy anti-dilution, zakaz konkurencji, wyłączność operacyjną itd. Wszystko zostało w prostszej wersji wrzucone do term sheetu, po czym przy starcie tworzenia umowy inwestycyjnej włączył się prawnik. Deal breakery zostały już zaadresowane, więc teoretycznie zostały tylko drobniejsze rzeczy w umowie. Nic bardziej mylnego. Od samego początku uderzała mnie jego ignorancja, ponieważ kwestionował zapisy, które są standardem naprawdę w zdecydowanej większości umów VC, a widziałem ich wiele. Dżentelmen zajmował się na co dzień inną dziedziną prawa, jednak był zaufany, dlatego founder zdecydował się włączyć właśnie jego. Stwierdziłem ok, przełknę to – będę cierpliwie tłumaczył. Więc tłumaczyłem. Jasne jest to, że umowa jest na czas konfliktu, jednak jeśli ktoś literalnie w każdym zapisie doszukuje się problemu i wrogich zamiarów, ciężko znaleźć konsensus. Fantazja nie miała granic, bo do każdego zapisu dochodziło, a co jeśli? Kłopot był wszędzie – w sposobach komunikacji z inwestorem, w podejmowaniu uchwał, a nawet z tym, że w umowie pojawiały się dwa podmioty ASI i ZASI, co było podejrzane, a tłumaczenie, że to wymóg KNF, było mało przekonujące… (…). Najbardziej dziwiło mnie to, że moim zdaniem Pan Mecenas odczuwał dziwną satysfakcję z tego, że jego zdaniem ‘obronił’ swojego klienta przed ryzykowną transakcją”. A taki ładny był, amerykański. Szkoda.

„Wiecie, jaki bank w Polsce nie będzie chciał oddać Wam pieniędzy? Santander Bank Polska” – przestrzega Jakub Skałbania, założyciel Netwise. „Nigdy nie wpłacajcie tam ‘większych’ (dla tego banku to powyżej 125 000 PLN) pieniędzy. Realna historia: nie można przez internet zwiększyć limitu na przelew powyżej 125 000 PLN, a powyżej 65 000 PLN trzeba czekać na wideo-rozmowę. W teorii powyżej 125 000 PLN można zrobić przelew TYLKO w oddziale, uwaga, za zgodą pracownika wyższego szczebla”. Z braku miejsca na całą historię podajemy jej skrót: doradca premium zażądał od klienta aktu notarialnego, potwierdzającego zasadność przelewu. Po czym zaparł się, że bez tego nie zgodzi się na przelew, podkreślając przy tym: „Tak dbamy o pieniądze naszych klientów”. Jak podsumował Jakub Skałbania: „Santander Bank Polska. Witajcie w banku, z którego NIE da się przelać własnych pieniędzy”.

Artykuł LinkedIn Park pochodzi z serwisu CRN.

Moja dotychczasowa kariera zawodowa jest ciekawym zbiegiem doświadczeń właściwie z każdej strony ekosystemu startupowego. Zanim stworzyliśmy obecny fundusz Venture Capital, zbudowaliśmy międzynarodowy startup, wcześniej była to spółka doradcza świadcząca usługi corporate finance (wyceny, M&A, IPO), była też agencja marketingowa obsługująca między innymi startupy, a nawet kancelaria prawna. Z kolei w ramach pierwszego VC działałem już dekadę temu. To holistyczne ujęcie pozwoliło mi dość dobrze zrozumieć interesy każdej ze stron, ale przede wszystkim to, że jest to ekosystem par excellence, który bazuje na wizerunku, zaufaniu, merytoryce i rekomendacjach. Nigdy nie wiadomo, jak potoczy się los i gdzie będzie się za 5 lat. Warto o tym pamiętać – zwłaszcza, gdy ma się dobrą passę.

Codziennie pożar  

Venture Capital ma swoją specyfikę. To fundusz podejmuje wiążącą decyzję, komu chce powierzyć kapitał. Wiele osób – zwłaszcza na początku swojej drogi w tej branży – ulega fałszywej pokusie, że skoro do niej trafiły, są w jakiś sposób wyjątkowe. Ciężko stwierdzić, na czym ta wyjątkowość polega, bo owszem jest to trudna branża, trzeba rozumieć biznes, prawo, ekonomię, czuć trendy, czytać ludzi i oczywiście skutecznie pozyskiwać środki od inwestorów i jeszcze skuteczniej lokować je w zespoły, by osiągać zwroty.

Co ciekawe, wspomniane poczucie wyjątkowości może dotyczyć każdego, od asocjaty przez pryncypała na partnerze kończąc.

Początkowo jest ono niegroźne, bo napawa dumą, pozytywnie oddziałuje na ego, natomiast z czasem przeradza się w arogancję. Ta z kolei objawia się na wiele sposobów. Niegrzeczna i chaotyczna komunikacja, niespełnione obietnice, odwoływanie spotkań bez przyczyny. Pojawia się słynny instynkt łowcy – to w końcu ja poluję na jednorożce i ja decyduję. Fakt – mamy niezwykle mało czasu, który jest naszym najważniejszym aktywem, analizujemy tysiące projektów rocznie – spotykamy się zatem z wybraną grupą osób, a z 98 proc. propozycji nie skorzystamy. Jednak nie oznacza to, że możemy zachowywać się jakbyśmy pozjadali wszystkie rozumy.

Niezwykle urzekł mnie ostatnio jeden z partnerów cenionego funduszu, który podczas bardzo ważnego spotkania dla spółki (projekt ich życia), której grzecznościowo pomagałem, żarł (nie jadł – żarł) ostentacyjnie na wideokonferencji spagetti, siorbiąc ze smakiem. Czasy elevator pitchy, gdzie ktoś ma jedyne 30 sekund w życiu, by zainteresować fundusz, poza największymi tuzami tego świata, raczej odchodzą do lamusa…

Don’t act like a dick

Dlaczego wzajemny szacunek jest ważny? Ostatnio w jednym z artykułów dotyczących sektora finansowego mignęło mi bardzo trafne stwierdzenie „Just because you’re successful, it doesn’t mean you need act like a dick”. Biorąc pod uwagę fakt, że świat inwestycyjny jest mały, relatywnie często trafia się na te same osoby. Founder, który miał nieciekawy pomysł, może następnym razem przyjść z czymś, co nas zachwyci. Jeśli jednak nie potraktujemy go z szacunkiem, nie tylko nie przyjdzie, ale też powie na wszelki wypadek wszystkim znajomym, co o nas myśli. Jest to ważne właściwie na każdym etapie od zachowania na spotkaniach, po sposób wyrażania krytyki, na ewaluacji kończąc. Jeśli pomysł się nie spodoba, można powiedzieć: „to idiotyczne, nie ma przyszłości, kończymy spotkanie”. Można też subiektywnie ocenić, że nie jest to spójne z naszą strategią, uzasadnić dlaczego i zarekomendować zmiany bądź inny fundusz, który może być bardziej zainteresowany tematem. Reakcję w tym przypadku łatwo antycypować.

Patologiczne zachowania są częstsze tam, gdzie sektor inwestycyjny wciąż jest na wczesnym etapie rozwoju. Przewaga first-timerów i zalew zewnętrznego kapitału sprawiają, że rynek musi zostać przesiany. Potrzeba czasu. Najlepsze fundusze dawno odrobiły tę lekcję, bo zaczynały lata temu i wciąż są aktywne, tworząc kolejne, bardziej specjalistyczne wehikuły. Reszta zniknęła. Startupom życzę, żeby trafiały głównie do najlepszych. Bufonom dziękujemy.

Szymon Janiak  

Autor jest współtwórcą i partnerem zarządzającym funduszu venture capital czysta3.vc.

 

  

Artykuł Rynek VC jest pełen bufonów pochodzi z serwisu CRN.

Arnold Adamczyk, polski specjalista od technologii VR, który mieszka w Shenzhen, w odniesieniu do trwającej wojny, zwrócił uwagę, że „rzeczywistość mieszana (#MixedReality) jest intensywnie rozwijana także na potrzeby wojskowe, szczególnie przez firmy w USA, Chinach i Izraelu. Sławę zdobył Microsoft dzięki mega kontraktowi na realizację systemu IVAS dla armii amerykańskiej (…). Natomiast nasze rozwiązanie kierujemy do zastosowań cywilnych, głównie w ratownictwie, inżynierii budowlanej, logistyce, zdalnej naprawie, ale też dla różnych służb ochrony mienia i ludzi, w tym policji. Jedyne wsparcie, jakie uzyskaliśmy, pochodzi ze środków publicznych Hongkongu (Cyberport, Brinc, OFCA) i nagród zdobytych w konkursach w Chinach. Niestety, pomimo bardzo intensywnych starań, fundusze polskie nie są zainteresowane naszym rozwiązaniem. Sorry! Są zainteresowane oczywiście, ale to zainteresowanie obarczone jest, że tak powiem, ‘polską charakterystyką’. Czyli najlepiej jak już firma wygeneruje milionowe zyski ze sprzedaży i wówczas za kwotę 1-miesięcznego cash-flow, ewentualnie ktoś nabędzie z łaską 80 proc. udziałów (…)”. Wiadomo.

„Zmarł Pan Profesor Marian Zembala. Nie byłam Jego pacjentką, a jednak uleczył moje serce i postawił mnie na nogi. To moje bardzo osobiste wspomnienie” – tak zaczyna swój wpis Anna Streżyńska, CEO MC2 Innovations. „Gdy zakończyłam swoją misję w Urzędzie Komunikacji Elektronicznej bardzo przeżywałam zakończenie tego 6-letniego aktywnego okresu (…). Z dnia na dzień po moim odejściu z UKE przestali dzwonić nawet ci, których uważałam za przyjaciół. Straciłam wiarę w siebie, mimo że obiektywne fakty dotyczące rynkowej rewolucji były powszechnie znane. Poszłam wówczas na konferencję, spodziewając się ‘odnaleźć siebie’ w telekomunikacyjnym środowisku (…). Przyjęto mnie z dystansem, albo mi się tak wydawało, więc przygnębiona ukryłam się w kącie koło hotelowej szatni i rozważałam opuszczenie spotkania. Wtem podszedł do mnie nieznany, wysoki, wyprostowany mężczyzna w płaszczu i przedstawił się mniej więcej tak: ‘Marian Zembala z kliniki chorób serca. Chciałem Pani podziękować za szybkie łącza internetowe, dzięki którym możliwości naszej kliniki, jeśli chodzi o leczenie, w tym korzystanie z konsultacji z całego świata, także podczas zabiegów, są zupełnie inne niż przed Pani pracą’. (…) Wyprostowałam się dzięki tym słowom i moje serce zostało wtedy uzdrowione”. Piękna historia.

Razem z Leszkiem Ślazykiem, właścicielem portalu Chiny24.com, zerkamy za Wielki Mur, a tam: „w trwającym około godziny wystąpieniu otwierającym Dwie Sesje premier Li Keqiang 76 razy użył słowa ‘stabilizacja’; Chińczycy uważają, że będzie to rok trudny, a może nawet bardzo trudny; przewidywalne trudności wewnętrzne to trzy presje: spadku popytu, szoku podażowego i nieprzewidywalności; ale zakłada się: wzrost PKB o około 5,5 proc. (najniższy od 30 lat); CPI (inflacja): 3 proc.; stworzenie ponad 11 mln nowych miejsc pracy; redukcję podatków i opłat o około 2,5 bln RMB (około 1,72 bln zł); przestrzeganie wysokiego poziomu naukowej i technologicznej samodzielności, samodoskonalenie oraz wzmacnianie decydującej roli innowacji jako podstawy ekonomii; propagowanie postawy/obrazu ‘ciepłego mężczyzny’ – dla którego partnerka jest ważniejsza od robienia kariery i bogacenia się; wydłużenie płatnego urlopu opiekuńczego ojcowskiego z obecnie obowiązujących 7–15 dni do 30–42 dni; zaostrzenie kar za handel ludźmi, łącznie z wprowadzeniem kary dożywocia, a nawet kary śmierci i karanie surowe zarówno handlarzy, jak i tych, którzy płacą handlarzom za ‘kupowanych’ przez siebie ludzi; zachęcanie młodych ludzi, aby chcieli zostać robotnikami, podejmowali pracę w fabrykach, a nie w firmach kurierskich. W okresie ostatnich 5 lat corocznie ubywa z rynku około 1,5 mln robotników”. 

Natura człowieka jest taka, że chciałby zjeść ciastko i mieć ciastko. Zwykle jednak tak się po prostu nie da. Do takiej właśnie sytuacji odniósł się Szymon Janiak, zarządzający funduszem venture capital czysta3.vc: „W zeszłym tygodniu po raz kolejny odrzuciłem startup z powodu tego, że founderzy nie chcieli odejść z etatu. Bardzo perspektywiczny biznes na wczesnym etapie, możliwość pozyskania rundy na dobrych warunkach – a jednocześnie kompletny brak chęci podjęcia ryzyka. Tłumaczyli to tym, że muszą z czegoś żyć, a pensja na poziomie kilku tysięcy na rękę nie starczy im na opłaty. Nie widzieli w tym problemu, twierdząc, że całość będą zlecać na zewnątrz, a sami będą robić co trzeba po godzinach. Rozumiem tę sytuację, ale bazując na własnym doświadczeniu – nie inwestuję już w takie spółki, odrobiłem lekcję w tym zakresie. Startup to bardzo specyficzny rodzaj organizacji, gdzie bardzo dużo potrafi się zmienić w bardzo krótkim czasie. Doba zawsze jest za krótka i trzeba naprawdę tytanicznej pracy, żeby dowieźć wyniki. Bardzo szanuję ludzi, którzy wdrożyli 4-dniowy tydzień pracy, mają work-life balance w tego typu spółkach – choć nigdy takich nie poznałem. Osoby, z którymi mam przyjemność współpracować, które do czegoś doszły, najczęściej robią 1,5 etatu i więcej we własnej organizacji. Scenariusz w moim przypadku był zawsze taki sam – founderzy z etatem byli dużo mniej zaangażowani i znacznie szybciej tracili wiarę w projekt. Mieli wizję, że gdy wszystko wywróci się do góry nogami, to wciąż mają dobrą posadę za dobre pieniądze. (…) W tym segmencie albo powinno się coś robić na 100 proc. albo w ogóle, a jeśli ktoś obawia się ryzyka – to zupełne nie jest środowisko dla niego”. Trudno się nie zgodzić: po łebkach nikt nowego Amazona nie stworzy.

Piotr Mrzygłód, Manager Marketingu i Sprzedaży, odniósł się do wywiadu, jakiego prof. Janusz Filipiak udzielił redakcji „Forbesa”. „Dawno nie widziałem na FB tylu negatywnych komentarzy skierowanych na jakąś firmę z IT. Nie znalazłem ani jednego pozytywnego komentarza. Ciekawy przykład, jak aktywności PR, zamiast pozytywnego mają bardzo negatywny skutek. Osobiście uważam, że jest to przykład tego, że nie można sztucznie pompować wizerunku marki nie tworząc kultury organizacyjnej spójnej z archetypem marki. Ten sam trend widać w reakcji na marki globalne, które w imię zysku pozostają w Rosji. Oczywiście skala i waga tych dwóch przykładów jest zupełnie nieporównywalna, ale wniosek jest wspólny: nie można budować marki w oderwaniu od kultury organizacyjnej firmy, szczególnie dotyczy to B2B”. Pełna zgoda, ale sam wywiad szczerze polecamy.

Artykuł LinkedIn Park pochodzi z serwisu CRN.

Finanse? Gdy atrakcyjna regularna pensja zamienia się w obietnicę odroczonych w przyszłości zysków i trzeba obniżyć standard życia, optyka szybko się zmienia. Luz? Ciśnienie, związane ze zdobyciem inwestora lub finalizacją dużego kontraktu w obliczu braku środków na wypłaty dla ludzi – nie wspominając o własnej – jest niezwykle stresujące. Koniec sztywnych godzin pracy? Jasne, teraz pracuje się właściwie bez przerwy i życie prywatne zlewa się z zawodowym. A to wszystko tylko początek.

Korposzczur vs. startupowiec

Myśląc o zmianie dotychczasowego paradygmatu, warto zastanowić się nad tym, jakie są realne konsekwencje tej decyzji. Często osoby przyzwyczajone do pewnego status quo zapominają, że po przejściu na drugą stronę barykady pewne rzeczy staną się nieosiągalne. Wielkie budżety czy brand działający na ludzi jak magnes to dominanta korporacji. Tworząc własną firmę od podstaw, zaczynamy od zera. Ci którzy, kiedyś byli naszymi najlepszymi przyjaciółmi w biznesie, nagle nie odbierają telefonu, bo nie mamy już czego u nich wydawać. Co więcej, kiedyś dysponowaliśmy sporymi środkami, teraz to my musimy sprzedawać i je zarabiać.

Nie inaczej jest z benefitami – owocowe piątki, trzynastki, dobre auto służbowe, bilety lotnicze, hotele, nagle zmieniają się na banana w pracy, nieregularną pensję, autobus i hostel. Fakt, jest to skrajność, bo możemy dołączyć do bogatego startupu, na określonym poziomie rozwoju, szybko znaleźć bardzo korzystne finansowanie z VC lub mieć na tyle dużo zgromadzonych środków, że tego nie odczujemy – jednak znów – tych sytuacji jest statystycznie mniej.

W tym wszystkim często zapomina się o sobie – o własnych preferencjach, przyzwyczajeniach, możliwościach. Jeśli całe życie wiedliśmy na relatywnie wysokim poziomie, co miesiąc wpadała pięciocyfrowa pensja na konto, był czas na wakacje bez telefonu, a do tego były benefity pracownicze, dla wielu osób jest to naprawdę trudne. Dopiero po czasie zdają sobie sprawę, jak wielki był to dla nich komfort i jak upierdliwy przełożony czy nudne wielogodzinne telekonferencje schodzą na trzeci plan. Życie wywraca się do góry nogami, pojawia się presja, strach o jutro, wszystko przestaje cieszyć. Być może to się zmieni i za to wszystko będzie w przyszłości czekać wielka nagroda – lukratywny exit i nowy rozdział. Jednak kluczowe jest tu słowo „może”, bo większość startupów jednak pada przed upływem 2 lat.

W korporacji nieudany projekt to brak premii, natomiast członkowi zarządu nieudanego startupu grozi, w skrajnej sytuacji, utrata dorobku całego życia. Te wszystkie wyobrażenia biorą się z pewnej określonej narracji medialnej – nawet bankruci opowiadają w nich jak jest cudownie, podbudowując własną samoocenę i licząc na deal, który w końcu postawi wszystko na nogi. W przeciwnym razie znikną po cichu. W rozmowach kuluarowych można jednak dostrzec zupełnie inną tendencję – szczerej wymiany refleksji, która powinna stanowić fundament podjęcia takiej decyzji.

Skillset to podstawa

Zmiana środowiska determinuje też potrzebę wykonywania zupełnie nowych czynności, które wcześniej były transparentne. Będąc specjalistą w danej dziedzinie, trzeba się skupić na wąskim zakresie własnej ekspertyzy. Po prostu trzeba być w tym dobrym, a resztą zajmą się inni. Jeśli jednak decydujemy się przyjąć pozycję CEO – wszystko jest nagle na naszej głowie. Tony papierów, księgowość, roszczeniowi pracownicy, zatrudnianie, zwalnianie, nierówna walką z urzędami, konkurencja, pomysły na dalszy rozwój, strategia – literalnie całość pojawia się w tym samym momencie. Nie ma czasu na to, by przyswajać poszczególne rzeczy krok po kroku. Jasne, będą od tego ludzie, z czasem coraz więcej, jednak początkowo trzeba to opanować we własnym zakresie.

Wydaje się dużo? Brakuje w tym wszystkim podstawowego elementu – sprzedaży. Tej, okropnej, nielubianej sprzedaży. Można zaniedbywać wiele aspektów działania spółki, natomiast jeśli jest trakcja, wszystko z czasem się poukłada. Osoba zarządzająca staje się przede wszystkim sprzedawcą – musi sprawić, że grupy docelowe będą kupować produkt bądź usługę. Niezależnie od tego czym się zajmujesz. Zmienia się tylko metodyka sprzedaży. Czasem na początku trzeba wisieć na telefonie, by znaleźć pierwszych klientów, bo jeśli tego się nie zrobi, nie będzie na koszty stałe, o wynagrodzeniu już nie wspominając. Teraz ma się na głowie innych ludzi, ich rodziny, problemy itd. Najłatwiej byłoby być jedną nogą w korporacji na etacie, a przy okazji budować swój startup po godzinach i zdecydować się na transfer dopiero, gdy spółka będzie rentowna. Jednak bez pełnego zaangażowania jest to po prostu trudne.

Drastyczne zmiany w życiu mogą być korzystne, jednak korporacyjne złote kajdanki skutecznie przed nimi chronią. Zanim ktoś emocjonalnie nie wytrzyma, rzuci korporację z dnia na dzień, dobrze, żeby zweryfikował wcześniej, czy po drugiej stronie faktycznie jest tak różowo, jak mówią. Jeśli jest się na to gotowym i zakłada się również negatywny scenariusz w postaci porażki, warto to dobrze zaplanować i spróbować. Jeśli nie – lepiej wziąć dodatkowe zajęcia z jogi lub jechać na kolejne wakacje, docenić korporacyjny komfort i skupić się na innych aspektach życia, bo czasem powrót jest niezwykle trudny i bolesny.