Wydawało mi się to kiedyś bardziej wymyślone niż prawdziwe, ale tylko do czasu. Ostatnie lata przynoszą coraz bardziej zaskakujące oznaki, że ludzkość niekoniecznie musi iść wyłącznie do przodu, ale że możemy się cofać w rozwoju i to nawet w szybkim tempie. Są już badania poziomu inteligencji wśród młodzieży (w całej Europie), pokazujące gwałtowny spadek IQ. Zresztą, że jest coraz gorzej można stwierdzić gołym okiem, jeśli tylko ogląda się codziennie wiadomości albo słucha kolejnych sporów i dyskusji politycznych. Wiemy, że coraz gorzej… i nawet chyba wiemy dlaczego.

Jedna z teorii o rozwoju człowieka twierdzi, że kluczowy postęp nastąpił, ponieważ nasi homoidalni przodkowie musieli dużo biegać w pogoni za zwierzyną w czasach paleolitu, a to przynosiło przegrzanie zwojów mózgowych i coraz więcej kłębiących się w głowie myśli. A co, jeśli odwrócimy ten proces? Jeśli w każdym momencie będzie tylko łatwiej i prościej, jeśli nie będziemy musieli się wysilać, a każdą podpowiedź przyniesie nam… sztuczna inteligencja? To chyba dzieje się właśnie teraz, a więc przyspieszona odwrotna rewolucja (w kierunku Troglodytów), która pojawiła się wraz z pojawieniem się telefonów komórkowych, zaawansowanej komunikacji i (szczególnie!) wszechobecnej sztucznej inteligencji.

Lista numerów

Na początek przyszły same telefony komórkowe i komunikacja z dowolnego miejsca. Popatrzmy na filmy z lat 50., 60., 70.,  czy nawet 80. Tam wszędzie ludzie umawiali się na mieście (o danej godzinie) i (jak to możliwe?) spotykali się bez problemu. Nie mieli przecież komórki i nie mówili „że już właśnie się zbliżam” albo będę za 15 minut w innym miejscu – ale potrafili spotkać się jak było to zaplanowane, a potem jeszcze na dodatek rozmawiać ze sobą przez więcej niż 5 minut i to bez ekranu smartfona. Zadziwiające, ale tak było, a dziś nagle zgubiliśmy umiejętność spotykania się na mieście bez komórki.

A lista numerów? Pamiętam jeszcze w czasach telefonów stacjonarnych (i komunikacji po drucie), że znałem wszystkie telefony – od standardowych alarmowych, poprzez prognozy pogody i zgłoszenia awarii do niezliczonych numerów znajomych (bliższych i dalszych), ale też i ciotek, wujków, babci i dalszej rodziny. Dziś pamiętam jeden (ten najważniejszy, żony) i częściowo swój własny (ale tu też mogę się pomylić). Można powiedzieć, że postęp, bo nie musimy się wytężać i ćwiczyć pamięci. A efekty widoczne są od razu w kolejnym pokoleniu…

Kolejny krok to poruszanie się w terenie i nawigacja. Nikt już nie pamięta, ale kiedyś było coś, co też nazywało się mapy, tylko było drukowane na papierze. Mapę trzeba było rozwinąć, przeanalizować, zaplanować trasę, a potem na bieżąco korygować samą podróż. Wszyscy podróżujący po USA niech wyobrażą sobie, że można było znajdować drogę wśród plątaniny autostrad, zjazdów, większych i mniejszych ulic i to patrząc na mapę (była ona standardowa dla całych USA w postaci małej książeczki formatu A3). Ale dzięki temu w jakiś magiczny sposób nabierało się orientacji w terenie, widziało się więcej (charakterystyczne znaki), umiało się wykorzystywać słońce (kierunki świata), a w najgorszym wypadku pytało się miejscowych o drogę (choć to raczej kobiety). Dziś cała umiejętność czytania map i samej nawigacji jest czymś zapomnianym jak sztuka pisania romantycznych listów (tak, kiedyś też to się robiło). Za pomocą Google Maps dotrze się wszędzie i w każdym najbardziej zapomnianym zakątku świata. Tylko co, jeśli nie ma zasięgu albo samego telefonu komórkowego czy samochodowej nawigacji?

Czytanie przywilejem elity

Szybko poszło to dalej, bo nie tylko nie czytamy już map, ale nie czytamy w ogóle. Świat Instagrama czy Tik Toka preferuje obrazki, piktogramy i w pewien sposób jest przerażający, jak futurystyczne życie z książki „Fahrenheit 451” Roya Bradbury’ego (chciałbym polecić przeczytanie książki, ale większość ludzi nie będzie chciała czytać). Tam totalitarny system ogłupiał społeczeństwo, zabraniało się właśnie słowa pisanego (i książek), a komunikację sprowadzało do komiksowych obrazków – okazuje się, że nie potrzeba żadnych tyranów, bo tyranię sobie wprowadzimy sami.

Niestety „Fahrenheit 451” chyba nie istnieje w formie komiksu – co najwyżej można obejrzeć sobie film (ten ostatni, nowy jest słaby, bardziej polecam coś z lat 60., ale przecież po starocie nikt nie sięga…). Nie umiemy więc czytać i nie umiemy liczyć (po co są automatyczne kasy i informacje ile wydać reszty – po co umieć odejmować i dodawać), zresztą nawet kasy też są niepotrzebne – nasz telefon załatwi wszystko i nawet nie będziemy umieli przeczytać ile mamy na koncie – tylko buźka (zielona uśmiechnięta, żółta i czerwona wykrzywiona) powie nam, czy możemy jeszcze coś kupić czy nie.

Za chwilę będzie gorzej, bo wszechwładne osiągnięcia IT i sztucznej inteligencji dalej czynią nasz świat lepszym, łatwiejszym i prostszym (a nas czynią głupszymi). Nie mówię już o nauce języków obcych (po co, skoro są automatyczne translatory i nawet rozpoznawanie mowy, a za chwilę każdy będzie miał certyfikat C2 z kilkudziesięciu języków w swoim smartfonie).

Popatrzmy więc na ostatnią „wielką umiejętność” – prowadzenie samochodu. Właściwie po co tworzyć wielki problem z prowadzeniem (i wielkie zagrożenie na drodze), kiedy sztuczna inteligencja włączy pojazdy autonomiczne. To już dziś możliwe i na dobrym poziomie – samo powszechne wprowadzenie automatycznego prowadzenia zatrzymują jeszcze chciwi prawnicy, szukający łatwych możliwości oskarżenia korporacji samochodowych i informatycznych za potencjalne i hipotetyczne wypadki. Po co mamy szukać nowych dróg (i błądzić), kiedy wystarczy tylko podać cel (AI automatycznie przetworzy dane i zabierze nas w podróż).

Iluzja pracy

Ten czas (automatycznego prowadzenia) możemy wykorzystać na przykład na zakupy (ale po co wybierać, AI zna twoje preferencje i zrobi codzienny automatyczny koszyk zakupowy, w którym są zarówno produkty niezbędne, ale i niespodzianki – coraz popularniejsza opcja „Zaskocz mnie”). Chyba też nie trzeba się martwić o wybór partnerów – IT wie lepiej i zaplanuje zarówno okazjonalny seks, jak i partnerkę/partnera na całe życie. A następnie również wychowanie dzieci (cały program z oprogramowaniem) i domowe zwierzęta (zresztą taniej i lepiej wyjdą wirtualne).

W końcu ostatnim akordem będzie sama praca – albo jej iluzja – nic nie trzeba robić, a wystarczy płaca minimalna. Dzięki temu będziemy mieli o wiele więcej wolnego czasu i będziemy mogli zrealizować nasze marzenia, czyli jeszcze więcej oglądania kotków w internecie, wysyłania memów i ikonek (predefiniowanych) do znajomych (w większości wirtualnych) i najwyżej jakiś serial (coraz głupszy, bo i tak nie łapiemy akcji).

A za chwilę… zanik inteligencji i Troglodyci oraz zataczające kręgi koło czasu. Sztuczna inteligencja w swojej słodkiej zemście doprowadzi nas do poziomu prehistorycznego kalkulatora. Ale po co ja piszę takie pesymistyczne rzeczy, przecież i tak już nikt nie czyta wpisów na blogu  ani gazet (no chyba, że byłby to podcast albo może komiks).

Prof. Konrad Świrski  

Prezes Transition Technologies i wykładowca na Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej.

 

  

Artykuł Sztuczna inteligencja… pozbawia nas inteligencji? pochodzi z serwisu CRN.

Czy ten system jest dla wszystkich? Czy tylko dla tych zużywających poniżej 2000 kWh? Jeśli dla wszystkich – to niezależnie od dochodu fundujemy dodatki dla wszystkich, a to chyba bez sensu. Jeśli 2000 kWh zużycia to ma być jakiś próg wejścia do systemu, to czy jest to zużycie na podstawie rachunku za rok poprzedni? Czy za 2022? A może za prognozę na 2023? I kolejne tysiąc pytań – a co, jeśli właśnie zakładam licznik albo się przeprowadziłem albo przepisałem mieszkanie na rodzinę lub odziedziczyłem w spadku? Czy moje zużycie liczy się od wszystkich moich mieszkań i domów czy dla każdego z osobna?

A to nie koniec wątpliwości… Czy zakładać stałą cenę na licznik/adres czy rodzinę (problem przerabiany już przy dopłatach węglowych)? Czy osoby, które mają dwa domy/mieszkania, a liczniki są zarejestrowane na innych współmałżonków, mają stałe ceny w dwóch miejscach (czyli zużycie 4000 kWh)? A co, jeśli pod danym adresem jest jeden licznik, a mieszkają dwie rodziny? Co, jeśli są to rozwodnicy (teoretycznie żyją oddzielnie, ale tu mają tarczę podwójną)? Jak liczymy rodziny wielodzietne, jeśli dzieci są z patchworkowych małżeństw? Czy mając kilka domów można sobie wybrać, na który z nich będzie zamrożona cena, a może jak są różne domy to i w każdym będzie 2000 kWh po starej?

Mało wam? No to jedźmy dalej: jak będziemy liczyć zużycie – 2000 kWh – jeśli nie wszystkie liczniki są inteligentne i wciąż nie wszyscy konsumenci mają mierzone zużycie na bieżąco, czyli dostawcy będą wystawiać rachunki do 2000 kWh po starej taryfie (np. na podstawie prognoz), a potem korygować? A co, jeśli ktoś właśnie zmienia miejsce zamieszkania i zakłada nowy licznik (liczy mu się od nowa czy narastająco?) Co, jeśli na dodatek zmienia adres, zakłada nowy licznik i jednocześnie był rodziną wielodzietną i z kimś z niepełnosprawnością, ale teraz się rozwodzi i jest różny podział dzieci?

Co z osobami używającymi energię do ogrzewania? I mających specjalne taryfy? I na dodatek, jeśli zainwestowali w panele plus pompy ciepła? Czy tu można liczyć na jakieś tarcze? Czy też ci, co oszczędzają, to nie dostają? Jak będziemy składać wnioski (znowu powtórka z problemów z węglem): czy też to będzie automatycznie? A jeśli internetowo to wykluczymy wówczas jakieś 15–20 proc. rodzin w Polsce. No i jak będziemy je weryfikować? Powstanie jakiś centralny system połączony z systemami rozliczeniowymi dostawców? W końcu nie ma jeszcze CSIRE.

Jak będzie wyglądała procedura jak ktoś będzie zmieniał dostawcę w ciągu roku albo (nie daj Boże) będzie zmieniał lokalizację i wtedy składa dwa wnioski? A może w ogóle nie będzie wniosków, tylko same spółki energetyczne mają to robić automatycznie (ale jak zidentyfikują rodziny wielodzietne lub z niepełnosprawnością lub jak odróżnią kogoś, kto ma kilka domów na rodzinę?). Kto w końcu zapłaci za te wszystkie modyfikacje i nowe systemy rozliczeń i pracę tysiąca osób – zużywający więcej energii? Albo specjalne podatki do podatków?

Samo hasło – stała cena energii – jest chwytliwe i proste. Natomiast realizacja, jak widać nawet po pierwszych pytaniach, to jakiś super skomplikowany system rekompensat. Lista pytań pokazuje, że łatwo jest ulec iluzji regulowanych cen i sprawiedliwości społecznej, a jednocześnie wyrzucić reguły wolnego rynku. Tylko że wtedy sama realizacja nie jest już taka prosta a efekt… czy na pewno właściwy?

Konieczność pomocy osobom najuboższym jest oczywista. Ale należy pamiętać, że próba pomocy wszystkim zawsze kończy się niepowodzeniem.

Prof. Konrad Świrski  

Prezes Transition Technologies i wykładowca na Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa Politechniki Warszawskiej.

 

  

Artykuł Zamrożenie cen „prądu”, czyli… kwadratura koła pochodzi z serwisu CRN.

Konrad Świrski Nasze biuro w Kijowie dobrze się rozwijało, aktywnie współpracując z wieloma tamtejszymi podmiotami. Oczywiście wybuch wojny spowodował znaczne perturbacje. Zdecydowaliśmy między innymi o przeniesieniu do Polski całego kobiecego personelu. Jeśli chodzi o mężczyzn to rzecz jasna inna sprawa, bo ci, przynajmniej zgodnie z prawem, nie mogą wyjeżdżać z Ukrainy poza szczególnymi przypadkami. Po początkowym wstrzymaniu prowadzonych projektów, w niektórych przypadkach zostały one wznowione i pracujemy dalej.

  Przyszłość wciąż jest jednak niepewna…

Oczywiście wszyscy zdajemy sobie sprawę z obecnych i przyszłych ograniczeń biznesowych. Ocenia się, że wojna spowoduje w tym roku spadek ukraińskiego PKB o około 40 procent, a zużycie energii spadło o 50 procent, przy czym duża część infrastruktury jest zniszczona lub zajęta przez okupacyjne wojska rosyjskie. Jednak wciąż wierzymy, że Ukraina zwycięży, finalnie zapanuje tam pokój, a kraj będzie szybko odbudowywany, między innymi przy pomocy środków pomocowych z Unii Europejskiej i Stanów Zjednoczonych. Dlatego też cały czas kontynuujemy działalność, a nawet rozważamy akwizycje.

  Czy liczycie na to, że ewentualne przejęcia będą mniej kosztowne niż przed wojną?

Nawet nie. Generalnie dość niedawno odeszliśmy od strategii rozwoju organicznego, której trzymaliśmy się przez około dwie dekady. Kilka lat temu zdecydowaliśmy się na politykę przejęć, żeby utrzymać szybkie tempo rozwoju. Na razie uczymy się sztuki akwizycji, a nie jest to łatwe, zwłaszcza za granicą. Ogólnie rzecz biorąc rzadko kiedy akwizycje kończą się sukcesem. My, jak na razie, dokonaliśmy przejęć między innymi na rynku niemieckim czy duńskim, a jak wspomniałem, rozważamy również ukraiński.

  Bierzecie pod uwagę jakieś nowe segmenty rynku, czy zamierzacie trzymać się core businessu?

Od początku działania koncentrujemy się na przemyśle, głównie energetyce, i tak w dużej mierze zostanie. Jestem zwolennikiem konserwatywnej strategii, która polega na tym, że wolimy być liderem w wybranym sektorze, niż zajmować dalsze miejsca w dziesięciu różnych sektorach. To strategia specjalizacji w ściśle wybranych kilku obszarach, zamiast chwytania się wszystkiego.

  Podobno realizujecie coraz więcej projektów w sektorze militarnym?

Chcę, żeby firma rozwijała się w obszarach, które wymagają wysokich kompetencji i mają dużą barierę wejścia. Sektor militarny do takich należy, więc odpowiem twierdząco. Niemniej to sektor, o którym nie powinno się zbyt dużo mówić, więc nie będę rozwijał tego wątku.

Artykuł Czas akwizycji pochodzi z serwisu CRN.

Coś zaczęło się psuć tak od 2014 roku. W wiadomościach coraz mniej śledziliśmy informacji ze świata (zresztą zaczęły być gorsze), a powoli zaczęliśmy zamykać się w izolowanych bańkach i koncentrować na własnych podwórkach. Na koniec pandemia i wojna w Ukrainie zmieniły wszystko. Najpierw zamknięci w swoich domach przestaliśmy interesować się globalizacją – zresztą nie latały samoloty, a każda z podróży wymagała testów, masek, paszportów szczepionkowych. W końcu i tak wszyscy przeszli na komunikację zdalną, bo spotkania bezpośrednie nie były w dobrym tonie, a nawet jeśli, to kończyły się wielodniową kwarantanną.

Zresztą i tak rozpoczął się ukryty pod płaszczem koronawirusa kryzys gospodarczy i powolne zrywanie łańcuchów dostaw. Fabryki, które miały pracować na potrzeby całego świata, zwolniły obroty, a wymiana globalna stała się już bardziej lokalna. Potem nagle, nie wiadomo z czego, przyszła wojna w Ukrainie pokazująca prawdziwe oblicze dyktatorów.

Demony wojny

Już nie jest śmiesznie, a raczej tylko strasznie, gdy codziennie już od miesięcy widzimy bombardowane miasta, zburzone budynki, mordowanych cywili i gwałcone kobiety. Demony (które wydawało się, że dawno umarły) wracają w nasze progi. Świat zaczął przypominać nagle swoją „zamierzchłą” przeszłość z komunikatami wojennymi, obrazkami alarmów bombowych i geopolityką w każdym elemencie biznesu.

A dodatkowo najgorsze – zmienił się stan umysłów. Nie tylko jakieś izolowane grupy społeczne, ale całe wielkie społeczności krajów zostały zarażone wirusem nacjonalizmów i bezmózgiego poparcia dla morderców w mundurach. Najpierw mamy absurdalne wypowiedzi dyktatorów i ich popleczników, które są potem powtarzane jak mantra, a w efekcie rodzi się na naszych oczach ciąg absurdów, kiedy całe narody zaczynają popierać zbrodnie i dyktat siły nad rozumem i przyjaźnią.

Świat raptownie się zmienia (porównajmy go z czymkolwiek sprzed 2014 roku – szkoda, że nie możemy choć przez chwilę zobaczyć starych wiadomości). Kolejne kraje zamykają się przed sobą, tworząc nowe bloki gospodarczo-polityczne, gdzie demokratyczna większość zaczyna się kurczyć do strefy UE i USA. Rosja popada w rodzaj zbiorowego samobójstwa z próbą wysadzenia świata, a obok czekające z boku Chiny (zgodnie z ich przysłowiem „na górze obserwując walczące tygrysy”) i ich kawałek kupionego świata. Każdy z nich ograniczający wymianę handlową i biznes na zewnątrz do minimum.

Świat globalny rozpada się na naszych oczach. Nie tylko Rosja, ale i Chiny – w każdym z tych krajów rządzą wewnętrzne platformy informacyjne i tylko wewnętrzny przekaz propagandowy. Już nie uczymy się języków, nie czytamy informacji z drugiej strony, bezwolnie połykamy rządowe wiadomości i wewnątrz dyktatorskich obszarów powstają bańki informacyjne.

Media antyspołecznościowe

Internet i social media, zamiast tworzyć wolną i nieskrępowaną wymianę informacji, stają się narzędziem do podsycania nienawiści, kreowania fake newsów i wewnętrznej propagandy. Ewentualnie pełne są obrazków kotków (albo pornografii) i influencerów, wtłaczających co chwilę swoje zdjęcia z kubkiem kawy (koniecznie jako product placement).

Kolejne państwa tworzą tylko swoje rozwiązania IT, aby nikt nie mógł zobaczyć kawałka kodu (warto popatrzeć na wewnętrzne systemy operacyjne w Iranie, Rosji czy teraz w Chinach). Budują przy tym swoje fabryki i zawracają ku gospodarce autarkicznej. Problem w dostawach mikroprocesorów, surowców, zboża czy stali zawraca globalizację i stawia jako priorytet bezpieczeństwo, a nie poszukiwanie optymalnych kosztów (zresztą widać, jak optymalizacja kosztów staje się złowieszczym narzędziem w rękach dyktatorów).

Europa i USA budują własne fabryki i blokują dostawy zaawansowanych technologii do niedemokratycznych państw, Rosja robi wiadomo co (choć nie wiadomo po co), Chiny zamykają się w sobie (warto poczytać nowe informacje, jak jest wykluczany z ich obszaru zachodni biznes – co przypomina Rosję kilka lat temu, co wyjątkowo dobrze obrazują niedawne doniesienia, że cały sektor rządowy ma używać tylko chińskich komputerów i chińskiego oprogramowania).

Nowy Rok 1984

Świat z dnia na dzień ogarnia amok. Słuchamy polityków nowej generacji (i nie tylko nie protestujemy, ale nawet nie jesteśmy zażenowani), którzy wypowiadają totalne bzdury przepełnione ksenofobią i nienawiścią, a część społeczeństwa słucha tego z zachwytem. Rosną jak na drożdżach nowe zamówienia wojskowe, zaraz po tym, jak tylko stara broń opuści magazyny. Świat zaczyna przypominać bardziej orwellowski „Rok 1984”, gdzie permanentną wojnę toczą trzy wielkie bloki polityczno-gospodarcze i nikt nie jest w stanie uzyskać zwycięstwa, a sama wojna jest jedynie celem do całkowitego podporządkowania sobie społeczeństwa i zabicia jakiejkolwiek wolnej myśli.

Dokąd idziemy? Co wygra? Dlaczego to nie dziwi nowego pokolenia i dlaczego już nikt nie chce naprawiać świata? Na razie się nad tym nie zastanawiamy, wpatrzeni w ekrany komórek z Instagramem, a zresztą zaczęły się wakacje, a w kinach nowe ekranizacje Marvela (tu przynajmniej adekwatny tytuł – „Doktor Strange w multiwersum obłędu”).

Globalizacja nieuchronnie odchodzi w przeszłość, a na naszych oczach rodzi się nowy świat. Będzie on taki, jaki go stworzymy, a na pewno odległy od naszych dawnych marzeń, jeśli nie zdobędziemy się na protest…