Ciekawym trendem, na który wskazali między innymi analitycy Cisco Talos, jest kierowanie działań przestępczych przeciwko analitykom cyberbezpieczeństwa, czyli sytuacja, w której łowcy sami stali się zwierzyną. Kilku przedstawicieli tej grupy miało znaleźć się wśród osób, do których kierowane były złośliwe linki i wiadomości w mediach społecznościowych z fałszywych kont, mające na celu wyłudzenie informacji. Zwrócili oni też uwagę, że cyberprzestępcy będą skupiać się na atakowaniu dostawców usług – poziom trudności tego procederu jest oczywiście znacznie wyższy, ale znacznie większe będą też owoce w przypadku sukcesu, bo potencjalnie zagrożonych będzie wówczas wielu klientów danej firmy.

Gdzie rakieta nie sięga…

25 lutego, a więc już dzień po ataku Rosji na Ukrainę, grupa haktywistów Anonymous wypowiedziała rosyjskiemu rządowi „cyberwojnę”. Kilka godzin później grupa Conti, rozpowszechniająca złośliwe oprogramowanie ransomware na swojej stronie w Dark Webie, zadeklarowała pełne poparcie dla rosyjskiego rządu. Co prawda niedługo potem złagodziła stanowisko, ale zasugerowała, że może uderzyć w odpowiedzi na podjętą przez Amerykanów agresję w cyberprzestrzeni.

Warto też pamiętać, że Rosjanie mają „w odwodzie” 14 członków gangu REvil, którzy zostali aresztowani przez Federalną Służbę Bezpieczeństwa (FSB) na żądanie rządu Stanów Zjednoczonych za bardzo dotkliwy atak ransomware przeprowadzony na oprogramowanie firmy Kaseya, którego ofiarami padło wielu jej klientów. Cyberprzestępcom skonfiskowano olbrzymie kwoty pieniędzy, kryptowaluty, jak też dobra materialne. Niewykluczone jednak, że w obecnej sytuacji eksperci z takim doświadczeniem mogą się rosyjskiemu rządowi bardzo przydać, w zamian za odzyskanie wolności.

1 marca od wojny zdystansowała się inna grupa ransomware – TheRedBanditsRU. Na Twitterze opublikowała oświadczenie, że nie będzie atakowała ukraińskich celów cywilnych. Zasugerowała jednocześnie, że wyjątkiem może być ukraiński rząd. Sytuacja z pewnością będzie eskalowała, tym bardziej że zleceniodawcom trudniej jest udowodnić przeprowadzenie cyberataku niż wystrzelenie konwencjonalnych rakiet.

Dlatego, ze względu na prawdopodobny wzrost częstotliwości i dotkliwości ataków, firmy i instytucje na całym świecie, a szczególnie w krajach sąsiadujących z Ukrainą, powinny być przygotowane na ataki i zadbać o zaawansowaną ochronę. Pojawiły się już informacje o ataku złośliwego oprogramowania na ukraińskie systemy kontroli granicznej, który miał zakłócić przepływ uchodźców przez granicę z Rumunią. Proofpoint opublikował też dane o wzroście phishingu wymierzonego w urzędników NATO.

Warto też zauważyć, że dezinformacja, przyjęta jako jedno z narzędzi w oficjalnej rosyjskiej doktrynie wojennej z 2010 r., dotyczy też cyberataków. Może upłynąć wiele miesięcy zanim pojawią się dowody na cyfrowe działania związane z sytuacją na Ukrainie. Cyberprzestępcy często zostawiają fałszywe poszlaki dotyczące państwa, z którego atakują – to powszechna praktyka, niezależnie od sytuacji geopolitycznej. Tak było w połowie stycznia br., gdy wiele ukraińskich stron rządowych zostało zablokowanych przez złośliwe oprogramowanie. Atakujący zostawili fałszywe informacje wskazujące na dysydentów ukraińskich lub stronę polską. Ministerstwo Obrony Ukrainy ostrzegło też swoich obywateli, że niewykluczone jest, iż Rosja stworzy deepfake’a z twarzą Wołodymyra Zełenskiego, aby siać panikę i skłonić ukraińskie wojsko do złożenia broni.

Eksperci ESET z kolei ostrzegają, że tematyka kryzysu humanitarnego w Ukrainie w oczywisty sposób wykorzystywana jest już w kampaniach phishingowych. Pojawiły się już fałszywe strony internetowe organizacji charytatywnych oraz mejle z prośbami o pomoc finansową. Obecnie ofiara takich działań ryzykuje, że jej fundusze trafią do rąk cyberprzestępców, a nie do potrzebujących, ale z pewnością tematyka ta będzie też wykorzystywana do nakłaniania do kliknięcia w linki prowadzące do „klasycznego” złośliwego kodu.

Ransomware wciąż numerem jeden

Sytuacja w Ukrainie nie zwalnia jednak z przyglądania się innym rodzajom ataków podejmowanych przez cyberprzestępców. W tym kontekście prym od kilku lat należy do ransomware’u i nic nie wskazuje, aby w najbliższych latach miało się to zmienić. Ten rodzaj złośliwego oprogramowania jest bowiem obecnie najbardziej dochodowym rodzajem ataków.

Z danych należącego do Fortinetu zespołu analityków FortiGuard Labs wynika, że rośnie poziom wyrafinowania ataków, ich agresywność i wpływ na przedsiębiorstwa. Cyberprzestępcy nadal atakują za pomocą zarówno nowych, jak i wcześniej spotykanych wariantów ransomware’u. Te starsze odmiany są nieustannie aktualizowane i udoskonalane, czasami dołączane jest do nich złośliwe oprogramowanie typu wiper. Ewoluuje też model biznesowy Ransomware-as-as-Service (RaaS), w ramach którego można wynająć usługę zaatakowania konkretnej osoby lub podmiotu. Dodatkowo, kontynuowana jest praktyka kradzieży poufnych danych i szantażowania ofiary ich upublicznieniem w przypadku odmowy opłacenia okupu.

Analitycy Bitdefendera przewidują, że nastąpi wzrost liczby ataków ransomware na systemy Linux, które będą ukierunkowane na pamięć masową lub szablony środowisk wirtualnych. Zmotywowane wysokimi profitami gangi ciągle ulepszają metody i wymyślają nowe, aby zwiększyć presję na swoje ofiary. W 2021 r. pojawiły się żądania okupu w wysokości dziesiątek milionów dolarów, a wkrótce mogą przekroczyć 100 mln dol.

W grudniu ub.r. systemy telemetryczne Bitdefendera zidentyfikowały 232 odmiany oprogramowania ransomware. Do państw najbardziej dotkniętych należały Stany Zjednoczone (26 proc.), Brazylia (15 proc.), Iran (13 proc.), Indie (12 proc.) oraz Niemcy (8 proc.). Najbardziej nękanymi przez ransomware branżami w grudniu były: edukacja (30 proc.), instytucje rządowe (25 proc.) i dostawcy usług telekomunikacyjnych (22 proc.).

Artykuł Wojna także z cyberprzestępcami pochodzi z serwisu CRN.

Dużym wyzwaniem, jeśli chodzi o sieć bezprzewodową w domu czy większym mieszkaniu, jest zapewnienie odpowiedniej siły sygnału radiowego we wszystkich wymaganych miejscach, bez tzw. martwych stref. Na jego drodze może stać wiele przeszkód (np. zbrojone ściany), często występują też zakłócenia ze strony innych urządzeń bezprzewodowych. Na szczęście istnieją rozwiązania, dzięki którym można łatwo zwiększyć zasięg Wi-Fi w domu.

Najpopularniejszą metodą jest użycie repeaterów (extenderów) bezprzewodowych. Trzeba jednak pamiętać, że jeśli nie są podłączone kablem do routera, to zmniejszają o połowę przepustowość źródła. Nie tylko z tego powodu trzeba założyć, że w pewnym obszarze domowej sieci najlepszym rozwiązaniem będzie użycie miedzianej skrętki. Pod względem stabilności i szybkości połączenia przewodowe wciąż są trudne do zastąpienia.

Jeśli tej skrętki ma nie być dużo, warto postawić na bezprzewodową sieć w topologii mesh. Wszyscy liczący się na rynku producenci routerów bezprzewodowych oferują już takie rozwiązania. Po instalacji powstaje jedna sieć Wi-Fi, w której – w ramach tego samego identyfikatora SSID – użytkownicy są obsługiwani przez różne węzły bezprzewodowe (te o najsilniejszym w danym miejscu sygnale), a przełączanie między nimi jest niezauważalne. Co więcej, mesh zapewnia także nadmiarowość w sieci Wi-Fi. Gdy połączenie urządzenia z jednym węzłem zostanie z jakiegoś powodu przerwane, natychmiast zostanie podjęta próba połączenia się z innym węzłem, co skraca czas przestoju.

W odwodzie pozostają adaptery PowerLine. Gdy trudno będzie posłużyć się innymi metodami, umożliwią one bardzo ekonomiczne zwiększenie zasięgu domowej sieci z wykorzystaniem istniejącej instalacji elektrycznej.

Zdalna praca musi być także bezpieczna. Pomagają w tym routery z funkcją VPN (Virtual Private Network), dzięki której można połączyć szyfrowanymi tunelami zdalne biura z centralą (site-to-site). Z kolei z zastosowaniem odpowiednich aplikacji klienckich możliwe jest także zapewnienie połączenia osobom pracującym spoza biura (client-to-site).

Pod dachem czy w chmurze?

Bezpieczeństwo danych to najważniejsza rzecz, którą firma każdej wielkości musi wziąć pod uwagę. Utrata dostępu do nich może wyeliminować z biznesu każdego, kto nie ma dobrej strategii tworzenia kopii zapasowych oraz planu odzyskiwania zdolności do działania. Straty z powodu przedłużającego się przestoju albo sumy, które trzeba by przeznaczyć na drogie usługi odzyskiwania danych mogą stać się gwoździem do trumny. Choć większość przedstawicieli małego biznesu zdaje już sobie sprawę, że kopie bezpieczeństwa mogą być jedynym realnym sposobem ochrony przed awarią albo złośliwym oprogramowaniem, to nie tak wielu wdraża je… przed szkodą.

A szanse, że mała firma ma do czynienia z wrażliwymi danymi są, wbrew pozorom, niemałe. Wykradziona baza danych albo „skompromitowany” system informatyczny to dla takiej firmy nie tylko potencjalnie duże straty finansowe (kary za ujawnienie poufnych informacji o klientach), ale także utrata reputacji, czy nawet zupełny brak możliwości dalszego funkcjonowania na rynku.

Obecnie duża część wszystkich cyberataków jest wymierzona w małe firmy – przeniknięcie do ich infrastruktury może zapewniać cyberprzestępcom dostęp do większych przedsiębiorstw. Bardzo często zaś brakuje im nawet podstawowych zabezpieczeń, zwłaszcza że SOHO muszą chronić się przed utratą danych nie dysponując zatrudnionym na stałe personelem technicznym. Coraz chętniej korzystają więc z chmury publicznej. Wybór między nią a własną infrastrukturą warto poprzedzić zestawieniem zalet i wad obu rozwiązań w kontekście dostępu do danych i ich bezpieczeństwa.

NAS, czyli domowe centrum danych

Własna infrastruktura daje małej firmie pełną kontrolę nad jej zasobami. Wykorzystuje ona zakupione oprogramowanie i sama zarządza bazą danych na własnym serwerze, biorąc odpowiedzialność za konfigurowanie i dostosowywanie systemu, jego uaktualnienia i zmiany. Musi przy tym zadbać o cyberbezpieczeństwo, a brak kompetencji w tym obszarze zwiększa ryzyko wycieku danych.

Zaletą własnego środowiska IT jest to, że nie jest ono tak bardzo jak chmura zależne od połączenia z internetem. Jeśli mała firma działa w lokalizacji, w której internet jest niestabilny i wolny, to posiadanie wszystkiego na miejscu tworzy bardziej spójne i niezawodne rozwiązanie. Nie trzeba się stale łączyć z internetem, by mieć dostęp do danych, jak też po to, aby aplikacje działały jak należy.

Do tego dochodzi sprawa kosztów. Lokalna infrastruktura to większy jednorazowy wydatek związany z inwestycją, która w perspektywie długoterminowej okazuje się jednak tańsza od kosztów hostingu w chmurze i wykorzystania oprogramowania w modelu SaaS. Warto przy tym podkreślić, że choć zarządzanie własną infrastrukturą wymaga kwalifikacji, to dostawcy działający w segmencie najmniejszych firm starają się ułatwić im życie oferując rozwiązania, które pełnią rolę mniej lub bardziej kompletnego systemu informatycznego dla SOHO.

Domowe biuro potrzebuje przede wszystkim rozwiązania, które ułatwi udostępnianie plików między użytkownikami i urządzeniami oraz tworzenie ich kopii zapasowych. Na tę potrzebę odpowiadają serwery NAS, które usprawniają proces współużytkowania danych i zapewniają płynne funkcjonowanie home office’u. Zamiast przenosić dane z jednego urządzenia na drugie przy użyciu pamięci USB, można wykorzystać NAS jako centrum domowej sieci, tworząc w ten sposób własną chmurę prywatną.

W małej firmie NAS zwiększa możliwości pracy w zespołach i współpracy nad projektami – dane są zapisywane na dysku sieciowym, do którego dostęp mają wszyscy uprawnieni użytkownicy. W dodatku z dowolnego miejsca, bo serwery NAS – działające jako wspomniana chmura prywatna – zapewniają opcję zdalnego łączenia się z pamięcią masową. Dzięki temu każdy, kto uzyskuje dostęp do sieci, może korzystać z plików i folderów, udostępniając poprzez NAS-a także swoje treści. Oczywiście, umożliwienie dostępu do plików przez internet wymaga zadbania o jak najwyższy poziom ochrony – stosowania bezpiecznych haseł, skonfigurowania zapory sieciowej itp. Producenci NAS-ów wyposażają je w różne zabezpieczenia, od szyfrowanego FTP po zaawansowany VPN.

Hybrydowa chmura dla małego biura

Jeśli mała firma oprze swój system informatyczny na chmurze publicznej, da jej to wiele korzyści, w tym zwiększoną mobilność i produktywność. Pracownicy będą mieli dostęp do danych i aplikacji bez konieczności pobierania ich na swoje urządzenia. W ten sposób mogą pracować sprawniej, wydajniej i efektywniej (także kosztowo). Usługi w chmurze są też elastyczne i łatwo skalowalne. W miarę rozwoju firmy, albo w razie nagłego, chwilowego zapotrzebowania, można szybko zwiększyć ilość zasobów i dodawać kolejne narzędzia.

Chmura publiczna daje też przewidywalność cenową. Ponieważ usługi są sprzedawane na zasadzie subskrypcji, wiadomo dokładnie, ile trzeba za nie zapłacić każdego miesiąca. To duże ułatwienie przy prognozowaniu i budżetowaniu w małej firmie. Ponieważ operator chmury monitoruje na okrągło dostępność swoich usług, może zapewnić użytkownikowi ciągłość działania. Stosuje też zaawansowane zabezpieczenia, które chronią przed atakami.

Z powodu wymienionych zalet coraz więcej przedsiębiorstw myśli o migracji do chmury. Ale nie brakuje też obaw związanych z niejasnymi kwestiami cenowymi, zgodności z regulacjami, ograniczonymi możliwościami dostosowywania rozwiązania czy w ogóle szansami na wyjście z chmury w przyszłości (gdyby zaistniała taka potrzeba). Dlatego eksperci radzą, by zamiast w pełni przenosić się do chmury, tworzyć rozwiązania hybrydowe. Według nich korzystanie jednocześnie z chmury publicznej i prywatnej stanowi najlepsze połączenie bezpieczeństwa, wszechstronności i kosztów. Hybrydową chmurę można łatwo tworzyć także dla SOHO. Przykładowo, producenci NAS-ów bardzo ułatwiają integrację swoich systemów z usługami chmur publicznych.

Zdaniem producenta

Robert Zając, Pre-Sales Specialist, Brother  

Użytkownicy i administratorzy pilnują wdrożenia bezpiecznych procedur na komputerach i telefonach, ale często zapominają o drukarkach, które mogą stać się łatwą furtką dla hakerów. W czasach pracy zdalnej problem ten dotyczy w nie mniejszym stopniu środowisk domowego biura, gdzie również należy zadbać o bezpieczeństwo urządzeń drukujących i przetwarzanych przez nie danych. Szczególnie warto zwrócić uwagę czy oprogramowanie sprzętowe drukarki jest zaktualizowane do najnowszej wersji, wyłączyć nieużywane protokoły, a także zadbać o zmianę domyślnego hasła sieciowego.

  

Robert Reszkowski, Business Sales Manager, Epson  

Użytkownicy coraz chętniej decydują się na zakup drukarek atramentowych zamiast laserowych, zwłaszcza tych z systemem stałego zasilania w atrament. Doświadczenia dużych firm wyraźnie wskazują, że druk atramentowy potrafi obecnie zapewnić obniżenie kosztów związanych zarówno z wydrukiem pojedynczej strony, jak i całościową eksploatacją. Nic dziwnego, że także szukający oszczędności mali i średni przedsiębiorcy oraz pracownicy zdalni coraz częściej sięgają właśnie po tę technologię.

  

Robert Dziemianko, Marketing Manager, G Data Software  

W kwestii bezpieczeństwa danych przetwarzanych przez pracowników zdalnych wiele firm skupia się jedynie na kwestiach sprzętowych, a to ogromny błąd. W ramach polityki bezpieczeństwa powinny być przygotowane szczegółowe zasady – odrębne dla każdego stanowiska. Dla przykładu, należy wprowadzić zakaz wyrzucania do zwykłego kosza wydrukowanych firmowych dokumentów. Zgodnie z polityką, należałoby je dostarczyć do siedziby przedsiębiorstwa i tam zniszczyć, bądź zarchiwizować. Koniecznie trzeba też prowadzić szkolenia, a następnie weryfikować ich postęp – chociażby poprzez narzędzia do wysyłania prowokacyjnych e-maili, aby sprawdzić, czy pracownik kliknie w link pochodzący od nieznanego adresata.