Niestety, prognozy obu panów się ziściły i cyberwojna zapukała do naszych drzwi, co zasadniczo zmieniło punkt widzenia na kwestie cyberbezpieczeństwa. Od 24 lutego chyba nikt, kto mieszka w naszej części Europy, nie patrzy na świat oczami Alicji. Staliśmy się państwem przyfrontowym i choć na całe szczęście na przygraniczne polskie miasta nie spadają rakiety, to cyberataki wyprowadzane z terenu Rosji oraz Białorusi stały się polskim chlebem powszednim.

Z tym, że potyczki w wirtualnej przestrzeni nie przebijają się do mediów tak, jak informacje o kolejnych zamówieniach rządu na Abramsy, HIMARS-y, samoloty F-35 czy śmigłowce Apache. Rząd, który po wybudowaniu płotu na granicy z Białorusią stawia kolejną zaporę, tym razem przy granicy z obwodem kaliningradzkim, zdecydowanie mniej mówi o ochronie cybernetycznej. Co wcale nie oznacza, że w tej materii nic się nie dzieje. W kuluarach słyszy się, że wprawdzie ograniczone mają zostać rządowe wydatki na IT, ale cięcia nie dotkną systemów bezpieczeństwa.

Generał Karol Molenda, dowódca Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni, działa według zasady „tisze jediesz dalsze budiesz”. W kwietniu przyznał na łamach „Dziennika”, że Polska codziennie pada ofiarą cyberataków. „Gdy nas nie widać i o nas nie słychać, to znaczy, że dobrze realizujemy swoją pracę. Myślę, że brak żółtych pasków o cyberatakach to jest nasz sukces” – podkreślał dowódca naszych „cyberwojsk”.

Trzeba przyznać, że wspomnianych żółtych pasków od początku konfliktu na Ukrainie nie pojawiło się zbyt wiele – można je policzyć na palcach jednej ręki. W ostatnim czasie najpoważniejszym incydentem był atak DDoS na polski Senat. Wszystko wskazuje na to, że stali za nim rosyjscy hakerzy z grupy XakNet. Przypisuje im się też cyberataki na ukraińską grupę energetyczną, dowództwo zasobów ludzkich amerykańskiej armii, a także parlamenty Słowacji i Izraela.

Ciekawe informacje na temat cyberataków wymierzonych przeciwko Polsce przynoszą dane firmy Check Point Research. W styczniu bieżącego roku przeciętna firma była atakowana niemal 700 razy w tygodniu, podczas gdy w pierwszym tygodniu września już 1033 razy, a pod koniec października aż 1629 razy. Nikt nie powinien mieć wątpliwości, że intensywność kampanii cybernetycznych przybrała na sile po wybuchu wojny na Ukrainie. Nikt nie ma też wątpliwości, skąd nadciągają.

Glenn S. Gerstell, który w latach 2015–2020 pełnił funkcję radcy prawnego Agencji Bezpieczeństwa Narodowego Stanów Zjednoczonych, niedawno powiedział, że Rosja ma „zasłużoną reputację” cybernetycznego napastnika, szczególnie skoncentrowanego na agresji wobec USA i Europy. A co najważniejsze, jej worki treningowe to cztery byłe sowieckie republiki: Estonia, Łotwa, Litwa i Ukraina.

Najwyraźniej lata praktyki procentują, bo „worki treningowe” nauczyły się parować ciosy. Nieźle radzi sobie w tej materii także Polska i pozostaje mieć nadzieje, że żółte paski z informacjami o incydentach cybernetycznych będą rzadkim obrazkiem w telewizjach informacyjnych. A najlepiej, żeby nie było ich w ogóle.

Artykuł Bez żółtych pasków pochodzi z serwisu CRN.

Dowództwo Komponentu Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni (DKWOC) i Cisco podpisali porozumienie o współpracy w zakresie cyberbezpieczeństwa. Jak zapowiedziano, będą wymieniać się wiedzą o najnowszych cyberzagrożeniach w celu zwiększenia ochrony cybernetycznej i poziomu bezpieczeństwa infrastruktury krytycznej kraju.

Informacje o wykrytych zagrożeniach będą przekazywane polskiemu cyberwojsku przez Cisco Talos, jednostkę zajmującą się cyberbezpieczeństwem. Pracuje dla niej 350 analityków na całym świecie. Fachowcy Talosa będą pomagać specjalistom z naszej armii w identyfikowaniu, analizowaniu i dokumentowaniu zaawansowanych zagrożeń.

„Cyberbezpieczeństwa nie można osiągnąć”

Jak zapewnia Przemysław Kania, dyrektor generalny Cisco w Polsce, współpraca firmy i DKWOC w obszarze cyberbezpieczeństwa trwa już od kilku lat.

„Cyberbezpieczeństwa nie można osiągnąć. To coś, nad czym trzeba nieustannie pracować wraz z partnerami i sojusznikami. Kluczowa jest wymiana informacji o adwersarzach i stosowanych przez nich technikach. Teraz takimi informacjami DKWOC będzie wymieniać się z Cisco” – mówi gen. bryg. Karol Molenda, dowódca Komponentu Wojsk Obrony Cyberprzestrzeni.

Wojska Obrony Cyberprzestrzeni oficjalnie rozpoczęły działania w lutym br., niedługo przed inwazją Rosji na Ukrainę. Formowano je od 2019 r. Są przeznaczone do prowadzenia akcji w cyberprzestrzeni – obronnych, rozpoznania i ofensywnych. Jednak pełną zdolność do prowadzenia operacji w całym tym spektrum mają osiągnąć w 2025 r.

Microsoft i Cisco zawarli w ub.r. porozumienie z należącym do MON Eksperckim Centrum Szkolenia Cyberbezpieczeństwa, które kształci wojskowych do służby w cyberprzestrzeni. Koncerny obiecały wsparcie w szkoleniu naszych cyberżołnierzy.

Artykuł Cisco pomoże polskiemu cyberwojsku pochodzi z serwisu CRN.

Na wezwanie do dołączenia do cyberwojny z Rosją odpowiedziało pół miliona hakerów – twierdzą ukraińskie władze. Zaraz po rozpoczęciu inwazji utworzenie „armii IT” ogłosił wicepremier i minister ds. cyfryzacji, Mychajło Fedorow, wzywając do walki specjalistów IT. Rekrutacją na prośbę rządu zajęła się jedna z ukraińskich firm informatycznych, która przyjmuje zgłoszenia ochotników.

Powstała w ten sposób „Ukraińska Armia IT”. Zadania ma zarówno ofensywne, jak i defensywne. Jak wynikało z zapowiedzi, hakerzy z cyberarmii zajmują się ochroną infrastruktury krytycznej Ukrainy, atakami wymierzonymi w rosyjskie cele, jak również działalnością wywiadowczą.

Z kolei według informacji CNBC armia hakerów nie jest tak liczna – ma liczyć obecnie 311 tys. specjalistów, atakujących cele w Rosji. Tyle osób zgromadziła grupa „IT Army of Ukraine 2022” na komunikatorze Telegram, gdzie koordynowane są akcje i cele.

Jak zauważono, ukraińska społeczność IT należy do największych w Europie (szacuje się ją nawet na 300 tys. programistów) i przypuszczalnie z pracowników firm informatycznych wywodzi się trzon nowej cyberarmii.

W cywilu CEO, na wojnie haker

„Chcemy by Rosja cofnęła się do epoki kamienia” – miał powiedzieć jeden z ochotników nazwany Nikitą, który według CNBC w cywilu jest szefem ukraińskiej firmy specjalizującej się w bezpieczeństwie cyfrowym. Według niego wśród podejmowanych działań oprócz ataków na administrację, banki czy firmy, jest wpływ na opinię publiczną – rozpowszechnianie informacji w rosyjskich sieciach, informujących ludzi co naprawdę dzieje się na Ukrainie. Nikita nie miał też skrupułów, by wrzucić do sieci zhakowane dane ze 110 tys. kart kredytowych Rosjan – jak twierdził, chce zaszkodzić rosyjskiej gospodarce.

Trzeba też pamiętać, że druga strona nie pozostaje bezczynna. W pierwszych trzech dniach wojny liczba cyberataków na ukraińskie cele rządowe i militarne wzrosła o 196 proc. – według danych Check Pointa. Tyle, że z Rosji ewakuuje się masa specjalistów IT, więc jest nadzieja, że cyberwojsku Putina przynajmniej nie przybędzie rekrutów.

Artykuł Pół miliona hakerów dołączyło do Ukraińskiej Armii IT pochodzi z serwisu CRN.

Ciekawym trendem, na który wskazali między innymi analitycy Cisco Talos, jest kierowanie działań przestępczych przeciwko analitykom cyberbezpieczeństwa, czyli sytuacja, w której łowcy sami stali się zwierzyną. Kilku przedstawicieli tej grupy miało znaleźć się wśród osób, do których kierowane były złośliwe linki i wiadomości w mediach społecznościowych z fałszywych kont, mające na celu wyłudzenie informacji. Zwrócili oni też uwagę, że cyberprzestępcy będą skupiać się na atakowaniu dostawców usług – poziom trudności tego procederu jest oczywiście znacznie wyższy, ale znacznie większe będą też owoce w przypadku sukcesu, bo potencjalnie zagrożonych będzie wówczas wielu klientów danej firmy.

Gdzie rakieta nie sięga…

25 lutego, a więc już dzień po ataku Rosji na Ukrainę, grupa haktywistów Anonymous wypowiedziała rosyjskiemu rządowi „cyberwojnę”. Kilka godzin później grupa Conti, rozpowszechniająca złośliwe oprogramowanie ransomware na swojej stronie w Dark Webie, zadeklarowała pełne poparcie dla rosyjskiego rządu. Co prawda niedługo potem złagodziła stanowisko, ale zasugerowała, że może uderzyć w odpowiedzi na podjętą przez Amerykanów agresję w cyberprzestrzeni.

Warto też pamiętać, że Rosjanie mają „w odwodzie” 14 członków gangu REvil, którzy zostali aresztowani przez Federalną Służbę Bezpieczeństwa (FSB) na żądanie rządu Stanów Zjednoczonych za bardzo dotkliwy atak ransomware przeprowadzony na oprogramowanie firmy Kaseya, którego ofiarami padło wielu jej klientów. Cyberprzestępcom skonfiskowano olbrzymie kwoty pieniędzy, kryptowaluty, jak też dobra materialne. Niewykluczone jednak, że w obecnej sytuacji eksperci z takim doświadczeniem mogą się rosyjskiemu rządowi bardzo przydać, w zamian za odzyskanie wolności.

1 marca od wojny zdystansowała się inna grupa ransomware – TheRedBanditsRU. Na Twitterze opublikowała oświadczenie, że nie będzie atakowała ukraińskich celów cywilnych. Zasugerowała jednocześnie, że wyjątkiem może być ukraiński rząd. Sytuacja z pewnością będzie eskalowała, tym bardziej że zleceniodawcom trudniej jest udowodnić przeprowadzenie cyberataku niż wystrzelenie konwencjonalnych rakiet.

Dlatego, ze względu na prawdopodobny wzrost częstotliwości i dotkliwości ataków, firmy i instytucje na całym świecie, a szczególnie w krajach sąsiadujących z Ukrainą, powinny być przygotowane na ataki i zadbać o zaawansowaną ochronę. Pojawiły się już informacje o ataku złośliwego oprogramowania na ukraińskie systemy kontroli granicznej, który miał zakłócić przepływ uchodźców przez granicę z Rumunią. Proofpoint opublikował też dane o wzroście phishingu wymierzonego w urzędników NATO.

Warto też zauważyć, że dezinformacja, przyjęta jako jedno z narzędzi w oficjalnej rosyjskiej doktrynie wojennej z 2010 r., dotyczy też cyberataków. Może upłynąć wiele miesięcy zanim pojawią się dowody na cyfrowe działania związane z sytuacją na Ukrainie. Cyberprzestępcy często zostawiają fałszywe poszlaki dotyczące państwa, z którego atakują – to powszechna praktyka, niezależnie od sytuacji geopolitycznej. Tak było w połowie stycznia br., gdy wiele ukraińskich stron rządowych zostało zablokowanych przez złośliwe oprogramowanie. Atakujący zostawili fałszywe informacje wskazujące na dysydentów ukraińskich lub stronę polską. Ministerstwo Obrony Ukrainy ostrzegło też swoich obywateli, że niewykluczone jest, iż Rosja stworzy deepfake’a z twarzą Wołodymyra Zełenskiego, aby siać panikę i skłonić ukraińskie wojsko do złożenia broni.

Eksperci ESET z kolei ostrzegają, że tematyka kryzysu humanitarnego w Ukrainie w oczywisty sposób wykorzystywana jest już w kampaniach phishingowych. Pojawiły się już fałszywe strony internetowe organizacji charytatywnych oraz mejle z prośbami o pomoc finansową. Obecnie ofiara takich działań ryzykuje, że jej fundusze trafią do rąk cyberprzestępców, a nie do potrzebujących, ale z pewnością tematyka ta będzie też wykorzystywana do nakłaniania do kliknięcia w linki prowadzące do „klasycznego” złośliwego kodu.

Ransomware wciąż numerem jeden

Sytuacja w Ukrainie nie zwalnia jednak z przyglądania się innym rodzajom ataków podejmowanych przez cyberprzestępców. W tym kontekście prym od kilku lat należy do ransomware’u i nic nie wskazuje, aby w najbliższych latach miało się to zmienić. Ten rodzaj złośliwego oprogramowania jest bowiem obecnie najbardziej dochodowym rodzajem ataków.

Z danych należącego do Fortinetu zespołu analityków FortiGuard Labs wynika, że rośnie poziom wyrafinowania ataków, ich agresywność i wpływ na przedsiębiorstwa. Cyberprzestępcy nadal atakują za pomocą zarówno nowych, jak i wcześniej spotykanych wariantów ransomware’u. Te starsze odmiany są nieustannie aktualizowane i udoskonalane, czasami dołączane jest do nich złośliwe oprogramowanie typu wiper. Ewoluuje też model biznesowy Ransomware-as-as-Service (RaaS), w ramach którego można wynająć usługę zaatakowania konkretnej osoby lub podmiotu. Dodatkowo, kontynuowana jest praktyka kradzieży poufnych danych i szantażowania ofiary ich upublicznieniem w przypadku odmowy opłacenia okupu.

Analitycy Bitdefendera przewidują, że nastąpi wzrost liczby ataków ransomware na systemy Linux, które będą ukierunkowane na pamięć masową lub szablony środowisk wirtualnych. Zmotywowane wysokimi profitami gangi ciągle ulepszają metody i wymyślają nowe, aby zwiększyć presję na swoje ofiary. W 2021 r. pojawiły się żądania okupu w wysokości dziesiątek milionów dolarów, a wkrótce mogą przekroczyć 100 mln dol.

W grudniu ub.r. systemy telemetryczne Bitdefendera zidentyfikowały 232 odmiany oprogramowania ransomware. Do państw najbardziej dotkniętych należały Stany Zjednoczone (26 proc.), Brazylia (15 proc.), Iran (13 proc.), Indie (12 proc.) oraz Niemcy (8 proc.). Najbardziej nękanymi przez ransomware branżami w grudniu były: edukacja (30 proc.), instytucje rządowe (25 proc.) i dostawcy usług telekomunikacyjnych (22 proc.).

Artykuł Wojna także z cyberprzestępcami pochodzi z serwisu CRN.

Wojna rosyjsko-ukraińska trwa również w cyberprzestrzeni. Cyberataki na ukraiński sektor rządowo-wojskowy w pierwszych trzech dniach wojny wzrosły niemal trzykrotnie, o 196 proc. w porównaniu z początkiem lutego – wynika z analiz Check Point Research. Natomiast ataki na podmioty rosyjskie w całej gospodarce urosły w tym czasie jedynie o 4 proc.

Zaobserwowano 7 razy więcej ataków phishingowych w postaci maili napisanych cyrylicą, przy czym jedna trzecia z nich była skierowana do rosyjskich odbiorców z ukraińskich adresów e-mail.

Jednocześnie ogólny wzrost cyberataków skierowanych na ukraińskie sieci nie był wysoki i przekroczył 0,5 proc. Z tym że w identycznym okresie inne regiony świata doświadczyły niewielkich spadków średniej liczby ataków.

Uwaga na e-maile dotyczące Ukrainy

Zakres działań hakerskich wykorzystujących wojnę wykracza jednak poza walczące kraje – eksperci ostrzegają m.in. przed fałszywymi e-mailami, wysyłanymi w celu oszukiwania osób chcących przekazać darowizny na rzecz Ukrainy.

Polska również na celowniku. 1 tys. ataków tygodniowo

W zeszłym tygodniu, jeszcze przed rozpoczęciem wojny, Polski rząd podjął decyzję o podniesieniu stopnia zagrożenia cybernetycznego do poziomu 3 (Charlie). Była to odpowiedź na ryzyko ataków w związku z rosnącym napięciem pomiędzy Rosją a Ukrainą.

„Sektor finansowy to obecnie najczęściej obierany przez cyberprzestępców sektor polskiej gospodarki. Przeciętna firma z tego sektora jest atakowana 987 razy w tygodniu. Wydaje się, że głównym celem takich ataków jest chęć zakłócenia działalności instytucji finansowych, dezorientacja klientów i rynków. Jednocześnie hakerzy posługują się coraz bardziej wyrafinowanymi technikami przejęcia danych osobowych i środków finansowych” – komentuje Wojciech Głażewski, dyrektor zarządzający Check Point Software Technologies w Polsce.

Pełnomocnik rządu ds. cyberbezpieczeństwa, Janusz CIeszyński, zapewnił, że dotychczasowe próby ataków na infrastrukturę krytyczną zostały odparte. Nie ujawnił szczegółów.

Ukraina wezwała hakerów, by zgłaszali się do cyberwojny z Rosją. Ochotnicy zostaną podzieleni na siły defensywne, chroniące infrastrukturę krytyczną oraz ofensywne mające atakować przeciwnika – wynika z zapowiedzi.

Ultimatum Anonymous. Grożą wyczyszczeniem kont w rosyjskich bankach

Grupa Anonymous, która po inwazji na Ukrainę wypowiedziała cyberwojnę Rosji, po serii ataków na serwisy rządowe, rosyjską telewizję i podmioty infrastruktury, zagroziła, że jeśli do 3 marca Putin nie zostanie obalony, hakerzy opróżnią konta bankowe zwykłych Rosjan.

„Wasz rząd planuje wykorzystać wasze oszczędności, aby zniszczyć wielki kraj. Nie pozwolimy na to!” – uzasadnia Anonymous.

Hakerzy twierdzą też, że przygotowują „ogromnej skali atak” na infrastrukturę krytyczną Federacji Rosyjskiej.

„Putin popsuł nam apetyty”

Anonymous apeluje również do internautów o przyłączenie się do akcji wpisywania w recenzjach rosyjskich restauracji na Google Maps tego, co dzieje się na Ukrainie – aby informacje dotarły do Rosjan.

Komentarz, jaki należy zamieszczać, brzmi:
„Jedzenie było przepyszne! Niestety Putin popsuł nam apetyty dokonując inwazji na Ukrainę. Sprzeciwiaj się swojemu dyktatorowi, zatrzymaj zabijanie niewinnych ludzi! Twój rząd cię okłamuje. Działaj!”

Artykuł Cyberwojna wokół Ukrainy. Nowe dane pochodzi z serwisu CRN.

Ciekawie prezentuje się lista ofiar zmuszonych do opłacenia horrendalnych haraczy za odszyfrowanie danych. Na jej szczycie znajduje się agencja turystyczna CWT Global, która zapłaciła napastnikom 4,5 mln dol., zaś kolejne rekordowe okupy uiściły sieć rurociągów naftowych Colonial Pipeline (4,4 mln dol.) oraz dystrybutor surowców chemicznych Brenntag (4,4 mln dol.).

Jedną z powszechnie stosowanych metod dystrybucji złośliwego oprogramowania jest model usługowy RaaS (Ransomware as a Service). Tym samym leży ono w zasięgu organizacji przestępczych z całego świata. Hakerzy nie muszą opracowywać własnych złośliwych programów, bowiem korzystają z gotowców dostarczanych przez gangi ransomware. Tacy operatorzy jak DoppelPaymer, Egregor, Mailto (Net-Walker), REvil/Sodinokibi czy Ryuk, pobierają prowizje w wysokości 20–30 proc. zysku pochodzącego z okupu.

Czy w związku z tym przedsiębiorstwa oraz inne organizacje powinny pójść w podobnym kierunku i postawić na model usługowy? W zasadzie to się już dzieje, co potwierdzają dane Gartnera. Wynika z nich, że ogólne globalne wydatki na cyberbezpieczeństwo wyniosą w tym roku 150,4 mld dol., z czego 48 proc. przypadnie właśnie na usługi.

Usługi lekarstwem na braki personalne

Według konsorcjum Cybersecurity and IT Security Certifications and Training (ISC)², na całym świecie pracuje około 2,8 mln specjalistów od cyberbezpieczeństwa. Niestety, jest to o 1,2 mln za mało, aby podjąć w miarę wyrównaną walkę z cyberprzestępcami. Problem ten dotyka szczególnie małe i średnie firmy, które coraz rzadziej stać na zatrudnienie odpowiedniej klasy fachowców. Z badania przeprowadzonego przez Datto wynika, że niemal 70 proc. dostawców zarządzanych usług bezpieczeństwa (MSSP) postrzega ransomware jako najpoważniejsze cyberzagrożenie czyhające na MŚP. Ale tylko 30 proc. małych i średnich firm wyraża duże zaniepokojenie działaniami gangów ransomware.

Sytuacji nie ułatwia zróżnicowanie narzędzi ochronnych, z których korzystają przedsiębiorcy. Zarządzanie flotą urządzeń oraz zainstalowanym na nich oprogramowaniem (i prowadzenie jego aktualizacji) często przerasta możliwości finansowe oraz kadrowe mniejszych firm. Poza tym, systemy bezpieczeństwa IT stają się coraz bardziej złożone, w związku z czym ich obsługa wymaga specjalistycznej wiedzy. Klasyczny przykład stanowi tutaj EDR (Endpoint Detection and Response). Oprogramowanie monitoruje urządzenia końcowe i reaguje na podejrzane działania, przez co minimalizuje ryzyko cyberataku. Jednak, aby analizować informacje pozwalające wykrywać potencjalne zagrożenia, trzeba dysponować specjalistami.

Braki kadrowe nie są wyłącznie bolączką mniejszych przedsiębiorstw. Eksperci zwracają uwagę na częste roszady personalne w działach IT instytucji państwowych. Czasami jest to utrudnienie dla integratorów, zwłaszcza kiedy zespół informatyczny obsługuje zaawansowane narzędzia, takie jak SIEM. Odejście specjalistów, nawet gdy zastąpią ich nowi pracownicy, prowadzi do tego, że zbudowanie kwalifikacji u takiego klienta może być sporym wyzwaniem. Czasami duże koncerny realizują we własnym zakresie duże projekty związane z cyberbezpieczeństwem, a do takich należy otwarcie własnego ośrodka SOC (Security Operations Center). Niekiedy wydatki na ten cel potrafią pochłaniać ponad 30 proc. budżetu na cyberbezpieczeństwo. To zbyt dużo, aby zaaprobować takie rozwiązanie, dlatego też menedżerowie decydują się na wsparcie ze strony zewnętrznego dostawcy.

Kilka opcji usługowych

Wielu specjalistów ds. cyberbezpieczeństwa twierdzi, że przyszłość należy do modelu MSSP (Managed Security ServiceProvider). Nie jest to nowa forma sprzedaży, bowiem jej początki sięgają końca lat 90. W owym czasie usługodawcy oferowali w tym modelu firewalle. W obecnych czasach pod pojęciem MSSP kryją się kompletne rozwiązania ochronne. Podstawowym zadaniem MSSP jest monitorowanie bezpieczeństwa i reagowanie na incydenty w sieciach korporacyjnych i urządzeniach końcowych.

Wraz z rozwojem sieci i ewolucją technik telekomunikacyjnych pojawia się wsparcie dla innych platform, takich jak infrastruktura bazująca na chmurze. Według MarketsandMarkets, globalne wydatki na zarządzane usługi bezpieczeństwa wyniosły w ubiegłym roku 31 mld dol. Analitycy przewidują, że w najbliższych latach będą one rosły w tempie 8 proc. rocznie, a w 2025 r. przekroczą 46 mld dol. Warto zwrócić przy tym uwagę na fakt, że ciekawe perspektywy rysują się przed rynkiem MDR (Managed Detection and Response), czyli de facto EDR oferowanym w modelu usługowym.

– Klienci rozumieją, że wdrożenie EDR może podnieść poziom bezpieczeństwa ich infrastruktury, ale zadają sobie pytanie, kto będzie tym zarządzał – mówi Paweł Jurek, wicedyrektor ds. rozwoju w Dagmie. – Dlatego warto mieć kompletną ofertę: rozwiązanie EDR wraz z zarządzaniem incydentami. Szukamy partnerów, którzy chcą zaangażować się w świadczenie tego rodzaju usług na bazie oferowanych przez nas rozwiązań.

MDR zapewnia firmom 24-godzinne usługi w zakresie cyberochrony. Usługodawca w tym przypadku czuwa nad urządzeniami końcowymi, a także zajmuje się analityką bezpieczeństwa i ekspertyzami. Niektórzy producenci próbują pójść nieco szerzej i połączyć w ramach jednego pakietu usług system antywirusowy, ochronę poczty elektronicznej, synchronizację i współużytkowanie plików, backup oraz odzyskiwanie danych. Prekursorem tego trendu jest Acronis i zdaniem Artura Cyganka, dyrektora tej firmy na region Europy Wschodniej, walorem łączenia wielu elementów z zakresu cyberbezpieczeństwa i ochrony danych jest możliwość stworzenia unikalnej na rynku oferty.

– Nasz partner nie musi wyszczególniać cen pojedynczych usług, lecz tworzy na ich bazie paczkę. Takie rozwiązanie pozwala utrzymać klientów. Konkurenci nie potrafią ocenić i zrozumieć wyceny zestawu, tym samym ciężko im na tym polu rywalizować z nami – tłumaczy Artur Cyganek.

Z kolei IBM, wspólnie z Ingram Micro, zachęca integratorów do zaangażowania się w sprzedaż usług bezpieczeństwa w ramach modelu ESA. To umowa, która umożliwia korzystanie z rozwiązań IBM bazujących na otwartych standardach. Integrator tworzący usługę dostarcza ją klientom pod własną marką i na własnych warunkach.

– Jednym z przykładów jest wykorzystanie standardowego systemu SIEM. Wiele firm nie dysponuje specjalistami do jego obsługi, więc świadczenie usług na bazie tego produktu stanowi interesującą opcję dla integratorów – podkreśla Grzegorz Ligier, Embedded Solutions Leader Central and Eastern Europe w IBM-ie.

Zdaniem integratora

Wirtualne sieci prywatne czy zero zaufania?

Wirtualne sieci prywatne istnieją już od dłuższego czasu, ale ich popularność nabrała rozpędu w ciągu ostatnich kilkunastu miesięcy. Obecnie szacuje się, że co czwarty użytkownik internetu korzysta z VPN-a. Jeszcze do niedawna uważało się, że to rozwiązanie przeznaczone dla firm bądź internautów mających niecne zamiary, jednak coraz więcej osób zaczyna po prostu dbać o swoją prywatność. VPN stanowi przeszkodę dla napastników, gdyż chroni wszystkie dane przesyłane z urządzeń, co uniemożliwia podsłuchiwanie sieci lub przeprowadzanie ataków typu man-in-the-middle.

Dostawcy usług dysponują rozwiązaniami VPN dla użytkowników indywidualnych i biznesowych. Te drugie kierowane są przede wszystkim do mniejszych firm, o ograniczonych środkach finansowych na zarządzanie bezpieczeństwem. Tym, co różni biznesowe sieci VPN od konsumenckich, jest zabezpieczenie całej firmy, a nie pojedynczego urządzenia, a także dodatkowa ochrona przed inwigilacją i włamaniami. Oznacza to w praktyce, że pracownicy korzystają z jednego uniwersalnego konta, nad którym pełną kontrolę sprawuje opiekun.

Wprawdzie oferta w zakresie usług VPN jest bardzo szeroka, rodzime firmy wykazują nimi umiarkowane zainteresowanie. Karol Labe, właściciel Miecz Netu, przyznaje, że klienci nie kwapią się do inwestowania w tego typu usługi, a ich sprzedaż raczkuje. Najczęściej wynika to z faktu, że przedsiębiorcy wykorzystują do tego celu swoje zasoby sprzętowe. Podobne spostrzeżenia ma Paweł Jurek. Jak dotąd Dagma dostarczała sprzęt zapewniający funkcję VPN, co pokrywało całkowicie potrzeby użytkowników. Od niedawna jednak oferta firmy wzbogaciła się o systemy dostępne w modelu MSSP.

– Tworzymy dla partnerów również rozwiązania VPN rozliczane w abonamencie miesięcznym. Jeszcze nie wiemy, jak przyjmą to partnerzy oferujący usługi. Na pewno będziemy w stanie więcej powiedzieć na ten temat za kilka miesięcy, kiedy nasza nowa oferta bardziej się upowszechni – tłumaczy Paweł Jurek.

W gronie ekspertów oraz analityków nie brakuje opinii, iż VPN w niektórych przypadkach staje się rozwiązaniem archaicznym. Rob Smith z Gartnera twierdzi, że większość firm zamiast wybierać VPN powinno pomyśleć o zarządzaniu dostępem zgodnie z zasadą „zero trust”. Choć jednocześnie dostrzega obszary, w których zastosowanie wirtualnych sieci prywatnych wciąż znajduje uzasadnienie. Zdaniem Smitha, są to instytucje samorządowe czy banki, a więc podmioty bazujące na własnych centrach danych.

Grzegorz Nocoń, inżynier systemowy w firmie Sophos, zauważa wśród klientów wzrost zainteresowania mechanizmami SD-WAN. Ich użycie pozwala określić ważne parametry dotyczące pracy sieci, takie jak opóźnienie czy liczbę utraconych pakietów oraz uzyskać pełną skalowalność w zakresie udostępniania lokalnych zasobów zdalnym użytkownikom. Natomiast stosowane rozwiązania, bazujące na tunelowaniu VPN, nie dają możliwości powiązania konkretnego użytkownika z aplikacją, a tym samym weryfikacji stanu bezpieczeństwa urządzenia.

Backup w chmurach

Backup jako usługa stanowi od pewnego czasu alternatywę dla tradycyjnych metod. Polega na tworzeniu kopii zapasowych plików, folderów lub dysków twardych w zabezpieczonych zasobach chmury publicznej. Dzięki możliwości odzyskania danych ze zdalnego repozytorium takie rozwiązanie pomaga chronić dane przed skutkami cyberataków oraz zaszyfrowania za pomocą oprogramowania ransomware, a także klęsk żywiołowych oraz błędów użytkowników.

Rynek BaaS (Backup as a Service) i ekosystem dostawców jest bardzo szeroki. Obejmuje dostawców chmury, takich jak AWS, Google i Microsoft. Są też gracze, którzy rozpoczynali swoją przygodę z rynkiem od chmury publicznej – Clumio czy Druva. Bardzo silną stawkę tworzą producenci od lat działający w segmencie tradycyjnych systemów do tworzenia kopii zapasowych – Commvault, Dell EMC, HPE, NetApp, Veeam czy Veritas.

Agencja badawcza Technavio prognozuje, że rynek BaaS będzie rosnąć w latach 2021–2025 w tempie 32 proc. rocznie i osiągnie w tym czasie wartość 14,29 mld dol. Jednym z motorów napędowych tego trendu ma być oprogramowanie Software as a Service, z Microsoft 365 oraz Salesforce’em na czele. Dzieje się tak z dwóch powodów – usługi te i inne, podobne, generują ogromną ilość danych, zaś ich dostawcy w większości przypadków nie biorą odpowiedzialności za ich utratę.  

Kolejnym czynnikiem sprzyjającym wzrostowi popularności backupu w chmurze są nowe aplikacje i napływ zdalnych pracowników. Przedsiębiorstwa muszą wzmocnić ochronę danych, nie tylko ze względu na szalejący ransomware, ale również wymagania dotyczące zgodności. BaaS powinien sprostać tym potrzebom.

– W dobie popularyzacji chmury obliczeniowej zupełnie naturalnym krokiem jest replikacja kopii zapasowych do chmury w postaci BaaS – mówi Rafał Hryniewski, Team Leader w Billennium. – Kluczowe dla popularyzacji tego typu rozwiązań jest zaprezentowanie zarządom przedsiębiorstw korzyści wynikających z takiego modelu. Podobnie jak w przypadku typowych usług chmurowych, najbardziej przekonujące są niższe koszty, bowiem nie trzeba inwestować we własną infrastrukturę IT oraz oprogramowanie.

Dostawcy systemów BaaS liczą też na rozbudowę regionów Google Cloud i Microsoft Azure w Polsce. Przemysław Mazurkiewicz, EMEA CEE Sales Engineering Director w firmie Commvault wyraża nadzieję, że nowa oferta światowych gigantów zachęci do korzystania z usług backupu w chmurze klientów z branży bankowej i rynku publicznego.

Zdaniem specjalisty