Wielkość rynku płyt głównych jest szacowana z bardzo dużą tolerancją. Jedni dystrybutorzy uważają, że w ubiegłym roku sprzedano ich w Polsce 900 tys., inni, że 700 tys. Jeśli sugerować się wielkością sprzedaży komputerów B- i C-brand, w których montowane są płyty, najbliższa prawdy wydaje się liczba pośrednia, ok. 800 tys. (w 2001 r. sprzedano w kraju ponad pół miliona pecetów C-brand i ok. 200 tys. wyprodukowanych przez trzech największych producentów OEM). Zdaniem ekspertów upgrade i eksport płyt jest mały i stanowi nie więcej niż 5 – 7 proc. całej sprzedaży.

Pod względem jakości, a zatem i ceny, płyty główne można podzielić na trzy grupy: A-brand, mid-range
i entry-level. Do pierwszej grupy należy zaliczyć np. produkty Intela i Asusa, do drugiej urządzenia np. Abitu, Aopena, Solteka, największym przedstawicielem grupy ostatniej jest ECS. Eksperci zwracają uwagę, że z rynku znikają płyty tzw. środka (czyli mid-range), ponieważ klienci albo wybierają produkt najtańszy, albo bardzo dobry, coraz częściej oferowany w tej samej cenie co płyty mid-range.

– Płyty droższe kupują ci, którzy śledzą trendy na rynku IT. Często pasjonaci i osoby używające komputera do gier – mówi Aleksandra Bartoś, Product Manager w Californii Computer.

Są to zwykle użytkownicy świadomi, że od jakości płyty głównej zależy niezawodność komputera.
Jakimi kryteriami kierują się klienci przy wyborze płyty? Zdaniem Dariusza Kosowskiego, product managera
z AB, dilerzy przede wszystkim pytają o cenę, a w drugiej kolejności o jakość i gwarancję. Bogdan Gałek, dyrektor zarządzający MSD, zwraca też uwagę, że jednym z czynników decydujących o wyborze jest łatwość instalacji.

Największą popularnością na naszym rynku w ubiegłym roku cieszyły się produkty najtańsze, a w tym przypadku niewątpliwym liderem jest ECS (wcześniej Elite Group i PC Chips). Zdaniem niemal wszystkich dystrybutorów udział płyt tego producenta w całym rynku wynosi 50 proc.

Druga połowa rynku należy do takich producentów jak Asus, Gigabyte, MSI oraz Soltek. Ich udział wynosi 37 – 40 proc. Ostatnie kilkanaście procent należy do ponad 20 producentów (m.in.: Abitu, Aopena, DFI, Intela, Sono, VIA Technologies). Warto zauważyć, że VIA, największy producent chipsetów do płyt pracujących z procesorami AMD, obecnie produkuje płyty przeznaczone tylko do intelowskiego układu Pentium 4. Również kilku dystrybutorów zdecydowało się wprowadzić własne marki płyt, które należy zaliczyć do grupy mid-range. Są to np. produkty Canyon (w dystrybucji Asbisu) czy Clayton (oferowane przez Californię Computer). Dlaczego przy tak dużej ofercie płyt na rynku dystrybutorzy decydują się na sprzedaż własnych produktów?

– Własna marka pozwala dystrybutorowi na samodzielność w kształtowaniu sprzedaży produktu w danym kraju – mówi Aleksandra Bartoś. – To duże pole do popisu dla product managera i pracowników działu handlowego, którzy ustalają politykę cenową, kreują wizerunek określonej marki. Są też odpowiedzialni za budowanie zaufania do produktu, nie tylko wśród resellerów, ale również użytkowników końcowych. Ważne jest też prawo wyłączności sprzedaży produktu.

Chipsety: integracja górą

Najważniejszą cechą płyty głównej jest oczywiście to, do jakich procesorów jest przeznaczona. W przypadku jednostek AMD w zeszłym roku dużym powodzeniem cieszyły się płyty główne z chipsetami VIA KT 133 i VIA KM 133. Układy te przeznaczone są do tradycyjnych pamięci SDRAM. Praktycznie wszyscy liczący się producenci płyt wykorzystywali te chipsety w swoich urządzeniach. Inne chipsety do AMD to: VIA KT 266 i AMD 761. Te produkty przeznaczone są do pamięci DDR.

Do procesorów Intela Pentium III i Celeron w 2001 r. najczęściej sprzedawano płyty z różnymi odmianami intelowskiego chipsetu 815. Występował w wersjach z kartą muzyczną, graficzną lub obiema jednocześnie. We wspomnianych procesorach stosowano też płyty z chipsetami VIA PLE 133 i VIA 694.

Procesory Pentium 4 w pierwszej połowie ub.r. montowane były tylko w intelowskich konstrukcjach z chipsetem 850, który współpracował z najszybszymi i jednocześnie najdroższymi pamięciami RDRAM. Od września 2001 r. na rynku pojawiły się płyty główne z chipsetem VIA P4X266, które pozwalały na stosowanie Pentium 4 i pamięci DDR. VIA Technologies zaprezentowało taką płytę po raz pierwszy na targach CeBIT w kwietniu 2001 r. Wydawało się, że będzie się cieszyła bardzo dużą popularnością, bo umożliwiała montowanie Pentium 4 w zwykłej obudowie ATX i z dużo tańszymi od RDRAM-ów modułami DDR. Jednak do końca roku płyt z P4X266 sprzedano bardzo mało, stanowiły ok. 5 proc. rynku.

Wśród pamięci największą popularnością w 2001 roku cieszyły się oczywiście SDRAM (ponad 85 proc.). Około 10 proc. komputerów miało pamięci RDRAM, a w pozostałych montowano pamięci DDR. Warto wspomnieć, że większość sprzedanych urządzeń miało zintegrowaną kartę muzyczną, graficzną lub obie. Tu o wyborze również decydowała cena. Płyty 'gołe’ i ze zintegrowaną kartą muzyczną kosztowały niemal tyle samo.

Z wypowiedzi dystrybutorów wynika, że płyty główne przeznaczone do Athlona i Durona stanowiły prawie połowę sprzedanych urządzeń, zaś w dystrybucji udział płyt do AMD przekroczył prawdopodobnie 60 proc. Statystykę tę poprawiają na korzyść Intela krajowi producenci B-brandów, czyli JTT Computer, NTT System i Optimus. Ponad 80 proc. wyprodukowanych przez nich komputerów miało płyty główne przeznaczone do procesorów Intela. NTT System i Optimus najczęściej stosowali płyty Intela, zaś komputery marki Adax (JTT Computer) montowano z płytami Gigabyte i DFI.

W stronę DDR-ów

Dystrybutorzy twierdzą, że największym powodzeniem ciągle będą się cieszyły płyty all-in-one, czyli ze zintegrowanymi kartami: muzyczną, graficzną, sieciową.

– Integracja elementów w chipsetach będzie się utrzymywać w związku z dążeniem producentów do jak największej miniaturyzacji komputerów oraz minimalizowania kosztów produkcji. Zintegrowane elementy są dużo tańsze – mówi Piotr Surmacz, Product Manager z Asbisu – niż te same kupowane osobno.

Coraz więcej klientów kupuje płyty z chipsetami współpracującymi z pamięciami DDR. W drugiej połowie 2002 roku ponad połowa komputerów będzie wyposażona w te moduły. Obecnie dużą popularnością cieszą się płyty z chipsetem VIA KT 266A, przeznaczonym do procesorów AMD. Na rynku są już urządzenia z chipsetem VIA KT 333 do najszybszych modeli DDR 333. Trudno jednak ocenić, czy zestaw ten będzie popularny, gdyż jego cena jest wyższa o 50 ­ 60 zł od modeli z VIA KT 266, a do tego moduły DDR 333 są dziś droższe o 35 zł od DDR 266.
Dystrybutorzy zwracają uwagę, że coraz większym powodzeniem cieszą się płyty z chipsetami Intel 845 D, VIA P4X266A, obie z magistralą FSB 400 MHz, oraz Intel 845 E z FSB 533 MHz. Produkty te przeznaczone są do jednostek Pentium 4, co może oznaczać, że Intel zaczyna odrabiać straty wobec AMD.