O technice informatycznej w branży XXX może kiedyś opowiem… Na razie przedstawię kilka ciekawych przypadków, kiedy to informatyka przenika się z sektorem wojskowym, nie rozwodząc się przy tym nad oczywistą i znaną rolą polskich matematyków w rozpoznaniu zasad działania Enigmy, jak też znaczeniem prac Alana Turinga i grupy matematyków-informatyków z Bletchley Park dla szybszego zakończenia II Wojny Światowej. Poniżej kilka innych, dalece mniej znanych przypadków.

W 1979 roku, w początkach irańskiej rewolucji islamskiej, nowy rząd aresztował dwóch szefów zespołu lokalnego oddziału Electronic Data Systems (w 2006 roku EDS włączono do struktur HP Enterprise Services). Zarzucono im, że przy podpisywaniu umowy oraz realizacji kontraktu na informatyzację ubezpieczeń społecznych wręczali łapówki. Prawdziwą przyczyną aresztowania była chęć zerwania kontraktu i wstrzymania zaległych płatności, których rewolucyjny rząd nie chciał płacić.

Prezes EDS, Ross Perot, próbował wykorzystać swoje znajomości w amerykańskiej administracji do podjęcia działań na rzecz uwolnienia pracowników firmy oraz wywiezienia z Iranu całego zespołu informatycznego razem z rodzinami. Jednak rząd USA był tak przestraszony rozwojem sytuacji rewolucyjnej, że obawiał się o przyszłość swoich dotychczasowych wpływów politycznych. Wobec odmowy udzielenia pomocy amerykańskim obywatelom, Perot zorganizował 5-osobowy zespół ratunkowy złożony z byłych komandosów sił specjalnych, z których czterech było pracownikami EDS-u. Zespół dotarł do Teheranu i szukał okazji do wyciągnięcia aresztowanych z więzienia.

Równocześnie EDS przygotowywał wyjazd pracowników z rodzinami, co wymagało załatwienia zgody nowych władz, mało przychylnych Amerykanom. Wreszcie po sześciu tygodniach, podczas jednej z demonstracji przeciwników Ajatollaha Chomeiniego, tłum wdarł się do więzienia, chcąc uwolnić 10 tysięcy więźniów, szczególnie politycznych, a więc zwolenników obalonego szacha. Wtedy też uciekli obaj pracownicy EDS-u, którzy po spotkaniu z komandosami udali się samochodami do granicy z Turcją, pokonując kilka punktów kontroli różnych grup rewolucyjnych.

Irańskie władze wszczęły poszukiwania zbiegów, a jednocześnie chciały zatrzymać wszystkich pozostałych pracowników firmy, którzy tym samym staliby się zakładnikami reżimu. Ale pracownikom EDS udało się odlecieć z Teheranu. W Turcji, przy samej granicy, na zespół ratunkowy czekał wynajęty przez EDS samolot z wyposażeniem do rozrywkowych lotów (różowe łóżka na pokładzie…), bo tylko taki dało się szybko wynająć. Dzięki determinacji i szczęściu Rossa Perota akcja zakończyła się sukcesem – wszyscy wrócili do centrali EDS-u w Teksasie. A dziewięć miesięcy później irańscy studenci, tzw. Strażnicy Rewolucji, wdarli się do ambasady USA w Teheranie i uwięzili jej pracowników. Zakładnicy ci zostali uwolnieni dopiero po 444 dniach.

Kolejna sprawa, o której chcę napisać, zaczęła się w 1977 roku i znam ją z autopsji. Otóż wspólnie z kolegą w rozprawie doktorskiej zaproponowaliśmy i zaprojektowaliśmy Język Opisu Systemów Operacyjnych. W czerwcu 1979 roku w ACM SIGPLAN opublikowano dokumentację nowego języka Ada, który zwyciężył w konkursie Departamentu Obrony (DoD) USA na język jednolitego oprogramowania, gdyż dotychczas używano ponad 450 różnych języków programowania w informatycznych systemach wojskowych. W 1981 dotarł do nas Raport DoD opisujący standard języka Ada. Zapoznając się z nim, z satysfakcją znaleźliśmy wiele elementów podobnych do zaprojektowanych przez nas w języku JOS. 

Niebawem okazało się, że pewna instytucja w ZSRR jest zainteresowana zakupem naszej pracy doktorskiej oraz uzyskaniem naszych konsultacji. W Biurze Współpracy Zagranicznej Politechniki Warszawskiej dowiedzieliśmy się, że standardową ceną takiej pracy jest 60 ówczesnych rubli za stronę. Szybko zdecydowaliśmy, że naszą pracę darowujemy „naszym przyjaciołom”  (pewnie i tak ją już mieli przetłumaczoną), po czym gdzieś wyjechaliśmy i zostawili nas w spokoju.

Za to w 1986 roku przyszło do mnie zaproszenie od nieznanego mi profesora z Uniwersytetu w Baton Rouge na spotkanie w celu omówienia możliwości mojego stażu naukowego. Do tego był załączony bilet na samolot. Udało się uzyskać zgodę JM Rektora Politechniki Warszawskiej na służbowy paszport i po załatwieniu wizy do USA, pierwszy raz poleciałem do Nowego Jorku, a potem do Luizjany. Nasze spotkanie było dość długie i profesjonalne, głównie na temat języka Ada. Na końcu rozmowy prof. Urban (miał takie właśnie nazwisko) stwierdził, że bardzo żałuje, ale pomimo mojej znaczącej wiedzy na temat języków programowania nie może mi zaoferować stażu, gdyż mają zamówienia wojskowe, a ja jestem zza żelaznej kurtyny.

Jednak po dwóch dniach zadzwonił z propozycją spotkania w Waszyngtonie na kolacji z jego przyjacielem. No, jak przyleciał do D.C., to może to być ciekawe – pomyślałem. I było, bo jego przyjacielem okazał się wysoki czarnoskóry mężczyzna w białym mundurze Navy. Kolacja przebiegała w miłej atmosferze, ale wobec coraz precyzyjniejszych pytań przyjaciela zacząłem coraz mniej rozumieć i słabiej mówić po angielsku… Przecież sojusznikami w NATO mieliśmy zostać dopiero za dwanaście lat. Wróciłem do Warszawy.